Szukasz systemu uzdatniania wody? Sprawdź produkty dostępne w sklepie internetowym lub napisz do eksperta!


Co jakiś czas docierają do nas informacje o tym, że w instalacjach wodnych znowu pojawiły się bakterie i należy na nie uważać. Postanowiłem bliżej przyjrzeć się temu tematowi, bo okazuje się, że bakterie mogą pojawić się w każdym budynku i instalacjach użytkowanych przez człowieka. Już wcześniej wspominałem o bakteriach obecnych w wodzie w artykule: Odmiany bakterii występujących w wodzie, jednak dziś chciałbym szczególnie skupić się na jednej bakterii, o której istnieniu naukowcy dowiedzieli się dość późno, a do dziś choroby występujące u ludzi nie są z nią zawsze wiązane, choć to właśnie ona jest za nie odpowiedzialna. Mowa oczywiście o bakterii Legionella.

Pierwsze doniesienia o bakterii Legionella

Bakterie Legionella wykryto dopiero w roku 1976, choć początkowo nie spodziewano się, że to właśnie one są przyczyną tak dużej liczby zachorowań. Otóż podczas jednego ze zjazdów amerykańskiej organizacji kombatanckiej American Legion wykryto aż 221 przypadków silnego zapalenia płuc, które doprowadziło do śmierci 34 osoby. Jak to możliwe, żeby jednocześnie na tą samą chorobę zapadło aż tyle osób, a leczenie antybiotykowe nie przynosiło żadnych efektów? Jedynym tropem było to, że wszyscy korzystali z usług hotelu Bellevue-Stratford Hotel w Filadelfii. Wnikliwe dochodzenie wykazało, że przyczyną złego stanu tak wielu ludzi była nieznana dotąd bakteria legionelli, która zagnieździła się w hotelowej instalacji ciepłej wody. To właśnie na cześć legionistów odkrytą bakterię nazwano Legionella pneumophila, a chorobę, którą powoduje legionellozą lub chorobą legionistów. Obecnie nauka zna już wiele rodzajów Legionelli, jednak odmiana odkryta w Finlandii nadal pozostaje tą powodującą największe niebezpieczeństwo. W naszym kraju nie prowadzi się żadnych ewidencji dotyczących liczby zachorowań, a cięższa odmiana (ta przypominająca zapalenie płuc) często nie jest kojarzona z bakterią Legionelli i nie leczy się jej pod tym kątem. Legionelloza została oficjalnie uznana za chorobę zakaźną przez Ministerstwo Zdrowia.

Jaki jest przebieg choroby?

Legionelloza objawia się zazwyczaj na dwa sposoby. Pierwsza odmiana jest w swoim przebiegu bardzo zbliżona do zapalenia płuc. U chorego pojawia się ból w klatce piersiowej, kaszel, złe samopoczucie, trudności z oddychaniem. Niepokojącym faktem jest to, że śmiertelność sięga aż kilkunastu procent.  Światowa Organizacja Zdrowia prowadzi ewidencję w tym zakresie i według nich co roku z powodu zakażenia bakterią Legionella umiera 20 – 100 tysięcy osób, choć większości tych zgonów winna jest nieodpowiednia diagnoza i leczenie pod niewłaściwym kątem. Zaobserwowano także lżejszą odmianę choroby legionistów. W swoim przebiegu bardzo przypomina grypę i trwa najwyżej kilka dni. Ostatnio wykazano także, że legionelloza może przybrać postać pozapłucną i uszkadzać narządy. Można znaleźć szereg dokumentacji medycznych, w których zaobserwowano, że choroba powodowana występowaniem bakterii może przybierać postać przewlekłą jako nawracający kaszel lub problemy z układem pokarmowym.

Najlepsze warunki rozwoju dla bakterii

Bakteria Legionella naturalnie bytuje w wodach słodkich, a czasem nawet w wodzie morskiej. Tam zazwyczaj nie są zagrożeniem dla człowieka. Prawdziwym niebezpieczeństwem staje się, kiedy zaczyna się rozwijać w instalacjach występujących w budynkach użytkowanych przez ludzi. Legionella najlepiej rozwija się w temperaturze 38–42°C, przez co bardzo często pojawia się w instalacjach z wodą ciepłą i tam bardzo szybko się namnaża. Zdarza się też, że bakterie bytują w instalacjach z zimną wodą, jednak w niższych temperaturach nie dochodzi do tak szybkiego rozwoju. Jest kilka dodatkowych czynników, które przyczyniają się do jeszcze szybszego rozwoju bakterii Legionelli. Należą do nich: osady takie jak rdza czy kamień kotłowy, substancje biologiczne oraz miejsca ze znacznie spowolnionym przepływem wody – są to na przykład ślepe odcinki instalacji lub zbyt duże bojlery. Legionella wręcz perfekcyjnie rozwija się w instalacjach z ciepłą wodą oraz w klimatyzacji.  A w jaki sposób jest przenoszona? Znajduje się w kropelkach o odpowiedniej temperaturze i ten sposób wykorzystuje do rozprzestrzeniania się. Do organizmu bakterie zazwyczaj dostają się wraz z aerozolem wodno-powietrznym, który wdychamy korzystając z pryszniców, jacuzzi, klimatyzatorów, nawilżaczy powietrza, fontann, spryskiwaczy ogrodowych, szklarni, myjni samochodowych. Jeśli korzystamy z podgrzewaczy magazynujących wodę musimy liczyć się z tym, że bakteria może znaleźć się w naszym otoczeniu, a do zakażenia może dojść podczas codziennych kąpieli lub nawet mycia rąk.

Jak skutecznie walczyć z Legionellą?

Jak głosi stare powiedzenie lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego tak ważne jest, aby pamiętać o tym, że Legionella może się pojawić i należy zrobić wszystko, by do tego nie doszło. Przede wszystkim należy stosować system cyrkulacji ciepłej wody. Pamiętajmy też, aby dobrać odpowiednią wielkość podgrzewacza pojemnościowego. W zbyt dużych, gdzie przestój wody trwa dłużej, jest większe prawdopodobieństwo rozwoju bakterii. Jeśli korzystamy z bojlerów lub urządzeń działających na podobnej zasadzie warto co jakiś czas przegrzać wodę do temperatury 70°C przez około 5 minut. Często polecana jest instalacja odwróconej osmozy ze względu na zwalczanie cząstek organicznych. Można też przeprowadzić okresową dezynfekcję wody za pomocą chloru lub ozonu. Należy jednak pamiętać przy tym, aby również przepłukać instalację wodą o temperaturze 70°C. W innym wypadku dezynfekcja może nie być skuteczna. Przy projektowaniu nowej instalacji trzeba pamiętać, aby nie było żadnych martwych odgałęzień. Jeśli nie jest to możliwe, koniecznie należy je okresowo przepłukiwać wodą o bardzo wysokiej temperaturze. Ponadto warto stosować baterie, w których istnieje mniejsze prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania aerozolu wodno-powietrznego. Warto zadbać, aby rury z ciepłą wodą były odizolowane od rur z wodą zimną. Trzeba zachować odpowiednią kolejność przy włączaniu i wyłączaniu instalacji, a jeśli posiadamy urządzenia klimatyzacyjne warto pamiętać o utrzymaniu odpowiedniej wilgotności powietrza oraz właściwym rozmieszczeniu urządzeń. Przeczytaj również: Jak pozbyć się bakterii E. Coli występującej w wodzie?

Dezynfekcja chemiczna

Obecność bakterii Legionella powinny wykazać okresowe badania bakteriologiczne wody, które należy regularnie przeprowadzać. W razie zakażenia bakterią eksperci zalecają dwuetapowe działanie. Po pierwsze należy przepłukać całą instalację, wszystkie zbiorniki gorącą wodą. Zalecana temperatura to powyżej  70 stopni, natomiast sam proces powinien potrwać ponad 5 minut. Kolejnym etapem jest dezynfekcja, którą można wykonać metodami chemicznymi lub fizycznymi. Jeśli chodzi o dezynfekcję chemiczną to najlepiej sprawdzą się środki zwane biocydami. Z dostępnych na rynku preparatów najskuteczniejszy w tym przypadku jest dwutlenek chloru. W przeciwieństwie do innych środków jest w stanie wyeliminować biofilmy, w których Legionella chętnie się namnaża. Polecam w tym miejscu lekturę artykułów: Biocydy w dezynfekcji wody oraz Dozowanie środków chemicznych do wody – co to jest i jak przebiega?

Promieniowanie UV – skuteczna i pewna metoda

Lampy UV są uznawane za jedną z najskuteczniejszych metod filtracji wody oraz za najmniej inwazyjną, ponieważ nie mają wpływu na walory smakowe czy zapachowe wody. Sercem każdej lampy UV jest żarnik. Eliminuje on z wody wszystkie mikroorganizmy bez konieczności stosowania środków chemicznych. Żarnik emituje promieniowanie UV-C o długości 254 nm – to najlepsze parametry do zwalczania bakterii, wirusów oraz innych mikoorganizmów z wody. Przeczytaj także, czym jest promieniowanie UV – jak doszło do jego użycia w dezynfekcji wody?

Pomimo tego, że lampy UV są uznawane za niezawodną i najbardziej wydajną metodę mają jedną zasadniczą wadę – woda, która do nich trafia nie może zawierać żadnych zanieczyszczeń mechanicznych, nie może też być twarda. Woda o nieodpowiednich parametrach może nie być dokładnie filtrowana, a w dodatku powodować awarię lampy bakteriobójczej. Aby przekonać się czy w Twoim gospodarstwie domowym można zainstalować lampę UV warto przeprowadzić badanie wody. Zachęcam także do zapoznania się z treścią artykułów: Serwis i eksploatacja lampy UV do wody oraz Przemysłowe lampy UV do wody – gdzie się sprawdzą? Co warto widzieć?

Świadomi niebezpieczeństwa

Warto być świadomym, że bakteria Legionelli może wystąpić w każdej instalacji i jest trudnym przeciwnikiem. Szczególną uwagę na jej obecność powinny zwrócić osoby posiadające w domach klimatyzatory oraz zbiorniki magazynujące ciepłą wodę. I znowu potwierdza się to, o czym wielu ekspertów z branży uzdatniania wody wspomina niejednokrotnie – należy regularnie badać wodę pod kątem bakteriologicznym (zwłaszcza w przypadku wody z własnego ujęcia), aby móc się wystrzegać chorób, które Legionella może spowodować.