Niewłaściwy zapach wody to ogromny problem, który może pojawić się zarówno w przypadku wody wodociągowej, jak i własnego ujęcia. Przyczyn nieodpowiedniego zapachu wody jest naprawdę wiele, a wśród nich można wymienić siarkowodór, którego obecność w wodzie powoduje zapach zgniłych jaj. Jak walczyć z tym problemem?
Nieodpowiedni zapach wody? Gdzie leży problem?
Zapach wody jest cechą organoleptyczną, na podstawie której każdy z nas, bardziej świadomie lub mniej, ocenia jakość wody i jej zdatność do celów użytkowych i spożycia. Problemy z nieodpowiednim są dość uciążliwe i często prowadzą do całkowitej rezygnacji z wykorzystywania wody w życiu codziennym. Problem należy rozwiązać jak najszybciej.
Niewłaściwy zapach często jest związany z obecnością w wodzie również innych przekroczeń. Ten temat poruszałem już w artykule: Jak usunąć nieprzyjemny zapach wody? Tam znajdziecie informacje o najczęstszych przyczynach niewłaściwego zapachu wody i możliwych rozwiązaniach tego problemu.
Dziś chciałbym skupić się na jednym z kłopotów związanych z zapachem wody, na jaki szczególnie uskarżają się właściciele własnych ujęć, choć nie tylko. Jeśli wyczuwacie w wodzie zapach zgniłych jaj, prawdopodobną przyczyną jest obecność siarkowodoru w wodzie. To właśnie on jest głównym bohaterem tego artykułu.
Siarkowodór, czyli przyczyna zapachu zgniłych jaj
Przede wszystkim należy rozpocząć od samej definicji. Siarkowodór, zwany inaczej sulfanem (H2S) to nieorganiczny związek chemiczny, który powstaje w wyniku połączenia siarki i wodoru. W wodach naturalnych jego obecność jest zazwyczaj pochodzenia mineralnego lub organicznego. Bierze się głównie z rozkładu białek w warunkach beztlenowych.
Siarkowodór najczęściej występuje w postaci rozpuszczonego gazu. To właśnie przez niego woda charakteryzuje się wyczuwalnym, charakterystycznym zapachem zgniłych jaj. Temu zjawisku może towarzyszyć również niewłaściwy smak. Ze względu na znaczne pogorszenie właściwości organoleptycznych walka z siarkowodorem jest konieczna w przypadku wody wykorzystywanej do celów spożywczych.
Woda bogata w siarkowodór przejawia silne właściwości korozyjne.
Skąd się bierze siarkowodór w wodzie?
Siarkowodór to bezbarwny gaz, który może powstawać podczas rozkładu materiału organicznego lub mikrobiologicznej konwersji siarczanów przy braku tlenu. Ta substancja dość dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jako ciekawostkę mogę dodać, że często występuje w gazach wulkanicznych, wyrzucanych podczas erozji wulkanów.
Ten problem rzadko występuje w wodzie sam. Zazwyczaj towarzyszy mu wysokie stężenie żelaza, manganu, mętność, a nawet zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Siarkowodór często jest kłopotem towarzyszącym występowaniu amoniaku w wodach.
W tym ostatnim przypadku amoniak zabiera z wody tlen, co może skutkować występowaniem bakterii beztlenowych w wodzie. Niektóre ze wspomnianych bakterii produkują siarkowodór.
Brak tlenu w wodzie lub jego niska zawartość, obecność siarczanów i niski potencjał redox sprzyjają szybkiemu namnażaniu bakterii redukujących siarczany. W wyniku redukcji siarczanów w warunkach beztlenowych dochodzi do wytworzenia siarkowodoru.
Siarkowodór niebezpieczny dla zdrowia
Siarkowodór należy do substancji trujących, a jego negatywny wpływ na zdrowie został dokładnie przebadany i udowodniony. Szkodliwość jest zależna od wysokości stężenia. Przede wszystkim H2S ma działanie drażniące dla oczu oraz błony śluzowej obecnej w drogach oddechowych. Jeśli stężenie jest naprawdę wysokie, może dojść do znieczulenia zmysłu węchu, poważnych problemów oddechowych, uszkodzenia centralnego układu nerwowego, a nawet śmierci.
Lżejsze zatrucia siarkowodorem objawiają się poprzez: drapanie w gardle, kaszel, podrażnienie spojówek, mdłości oraz wymioty.
Przy długotrwałym narażeniu na niewielkie ilości siarkowodoru zaobserwowano u badanych: bóle i zawroty głowy, szybkie męczenie się, nudności oraz zmiany zapalne układu oddechowego.
Korozyjne właściwości siarkowodoru
Jak już wspomniałem wyżej, siarkowodór wykazuje właściwości korozyjne. H2S może utleniać się do kwasu siarkowego, który jest substancją żrącą. Atakuje instalacje oraz zbiorniki, mające z nim styczność. Jest szczególnym zagrożeniem dla elementów wykonanych z miedzi, żelaza, a nawet betonu.
To, jak szybko będzie dochodziło do korozji jest uzależnione od ilości wytworzonego H2S oraz skuteczności zastosowanych działań zapobiegawczych.
Siarkowodór w wodzie zimnej
Jeśli zapach zgniłych jaj dotyczy wody zimnej, najlepiej przeprowadzić fizykochemiczną analizę wody w celu sprawdzenia, czy przy okazji nie mamy też do czynienia z przekroczeniami żelaza i manganu. Więcej na temat badania wody w artykule: Badanie wody ze studni – gdzie zrobić? Ile kosztuje?, Analiza wody – praktyczne informacje
O problemach, jakie wywołują żelazo i mangan w wodzie można z kolei dowiedzieć się, czytając te treści: Jak usuwać mangan z wody?, Czy zażelaziona woda jest szkodliwa? oraz w filmiku:
Jak usunąć problem siarkowodoru w zimnej wodzie?
Jeśli zapach siarkowodoru w wodzie towarzyszy podwyższonym stężeniom żelaza i manganu, najlepszym wyjściem jest montaż odżelaziacza i odmanganiacza wykorzystującego wstępne napowietrzanie wody.
Podczas napowietrzania woda jest wzbogacana w dużą ilość tlenu. Dochodzi do utleniania siarkowodoru do form nieszkodliwych siarczanów. Dodatkowym plusem jest to, że w wodzie bogatej w tlen nie może dochodzić do rozwoju bakterii beztlenowych.
W przypadku klasycznych rozwiązań napowietrzanie wody przebiega z zastosowaniem aspiratora do napowietrzania wody. Jego miejsce jest przed hydroforem bezprzeponowym. Pisząc o aspiratorach mam na myśli: zwężkę napowietrzającą, napowietrzacz wody lub sprężarkę bezolejową.
Alternatywą dla właścicieli zbiorników przeponowych są odżelaziacze i odmanganiacze z wbudowaną komorą sprężonego powietrza. One również utleniają siarkowodór. Przykładem takiego urządzenia jest Ecoperla Oxytower. Należy jednak liczyć się z tym, że urządzenie tego typu nie będzie w stanie poradzić sobie z każdymi przekroczeniami. Najlepiej skonsultować się ze specjalistą. Zapraszam do kontaktu.
Siarkowodór w wodzie ciepłej
Zdarza się, że problem zapachu zgniłych jaj pojawia się tylko w przypadku wody ciepłej, podczas gdy woda zimna nie wykazuje żadnego zapachu. Prawdopodobnej przyczyny problemów z zapachem wody w tym przypadku należy szukać w instalacji podgrzewającej wodę.
Przyczyną złego zapachu wody prawdopodobnie nie jest sama jakość wody lecz obecność siarkowodoru w podgrzewaczu wody lub w rzadko używanych odcinkach rur instalacji. W pierwszej kolejności należy zlokalizować dokładne źródło powstawania siarkowodoru.
W zdecydowanej większości przypadków winę ponosi sam podgrzewacz. Jak radzić sobie w takiej sytuacji? Należy zacząć od zapoznania się z zaleceniami producenta, które zazwyczaj są ujęte w instrukcji obsługi.
Bakterie beztlenowe najczęściej rozwijają się na anodach magnezowych i to właśnie one powodują wydzielanie siarkowodoru do wody. Na szczęście nie są to duże ilości zagrażające ludzkiemu zdrowiu, jednak woda zyskuje okropny zapach i nie nadaje się do użytku, ponieważ ten jest przenoszony z wody na skórę.
Wśród najczęstszych zaleceń postępowania znajduje się zazwyczaj: przechorowanie instalacji (ma na celu zneutralizowanie siarkowodoru i redukcję bakterii beztlenowych), wymianę anody magnezowej na nową tego samego rodzaju bądź najlepiej anodę tytanową oraz okresowe przegrzewanie instalacji.
Więcej wskazówek w artykule poświęconym temu tematowi: Przykry zapach ciepłej wody? Przyczyną może być anoda!
