Szukasz systemu uzdatniania wody? Sprawdź produkty dostępne w sklepie internetowym lub napisz do eksperta!


Niestety, woda z naszych kranów nie zawsze jest smaczna, niekiedy ma niewłaściwy zapach i barwę. Jak rozpoznać, kiedy z wodą jest coś nie tak? Gdzie szukać informacji o dozwolonych stężeniach substancji w wodzie? Kiedy najlepiej oddać wodę do analizy? Poniżej znajdziecie kilka porad, które pozwolą ocenić jakość wody pitnej w Waszych domach.

Jakie parametry powinna mieć woda?

Wszystkie najważniejsze informacje na temat dopuszczalnych norm znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Ten dokument traktuje się w Polsce jako główny wyznacznik oceny przydatności wody do spożycia. Oprócz tego określono w nim minimalną częstotliwość i miejsce pobierania próbki wody do badania, sposób nadzoru laboratoriów, w których są wykonywane badania jakości wody, a także sposób nadzoru nad wyrobami oraz materiałami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody.

Co znajdziemy w rozporządzeniu?

Dla osób spożywających wodę z kranu najważniejsze są oczywiście zawarte tabele z dozwolonymi stężeniami wybranych substancji. Osoby, których woda pochodzi z wodociągu nie muszą się martwić, ponieważ wytycznych pilnują zakłady. Polecam, aby zapoznali się z nim właściciele prywatnych ujęć.

Rozporządzenie skupia się na podstawowych wymaganiach mikrobiologicznych oraz chemicznych.

Wymagania mikrobiologiczne określają dopuszczalną ilość bakterii escherchii coli oraz enterokoków, oprócz tego w ciepłej wodzie istotne jest określenie ilości bakterii legionelli.

Wymagania chemiczne określają dopuszczalne stężenia substancji takich jak: azotyny, azotany, benzen, chlor, fluor, miedź, ołów, pestycydy, rtęć.

Dodatkowe wymagania organoleptyczne oraz fizykochemiczne określają dopuszczalny zakres wartości: aluminium, jonu amonowego, chlorków, manganu, siarczanów, żelaza, sodu, zapachu, smaku, przewodności, mętności, barwy, stężenia jonów wodoru.

Na które właściwości zwrócić uwagę?

Oczywiście, nie wszystkie parametry jesteśmy w stanie ocenić sami, ale jeśli widzimy, że woda jest mętna, ma inną barwę lub charakteryzuje się nietypowym zapachem, wtedy możemy wywnioskować, że coś jest nie tak.

Woda pitna powinna być przede wszystkim wolna od: chloru i organicznych pochodnych, soli metali ciężkich, pestycydów, wirusów, bakterii, pasożytów i związków azotowych. W dodatku woda pitna powinna być klarowna, bezbarwna, bezwonna oraz orzeźwiająca w smaku.

Poniżej opis kilku najważniejszych właściwości, które warto sprawdzać i brać pod uwagę.

Właściwości fizyczne wody

Zapach

Zapach wody może ulec zmianie, jeśli w wodzie znajdują się gazy, jak siarkowodór lub substancje organiczne i nieorganiczne. Na zapach wody pitnej może mieć też wpływ sposób jej uzdatniania. Jeśli użytkownicy stosują dezynfekcję za pomocą chloru, to na pewno będzie wyczuwalny w wodzie. Wyróżnia się trzy grupy zapachów: roślinny, gnilny i specyficzny. W dodatku określana jest skala intensywności danego zapachu od 0 (brak zapachu) do 5 (bardzo silny zapach). Zapach określa się na zimno (z) lub gorąco (g).

Ciekawostka: w wodzie wodociągowej są dopuszczalne tylko i wyłącznie zapachy z grupy roślinnej, a ich intensywność nie może przekraczać trzeciego stopnia. W innym wypadku woda nie nadaje się do picia.

Smak

Wyróżnia się cztery rodzaje smaku, które można wykryć w wodzie. Pierwszym z nich jest smak słony i powstaje, jeśli w wodzie znajduje się chlorek sodu. Drugi smak – gorzki – wywołują siarczany magnezu i sodu. Słodki smak mogą powodować różne substancje organiczne, a kwaśny kwasy mineralne. Smak również jest określany w skali od 0 (brak smaku) do 5 (bardzo silny). Warto pamiętać, że intensywność smaku jest odczuciem bardzo indywidualnym, jednak wzrasta wraz ze wzrostem temperatury wody.

Barwa

Na barwę wody mają wpływ różne substancje, a wśród nich najczęściej: związki humusowe, produkty rozkładu roślinnego, jony metali, a także ścieki dopływające do wody z zakładów przemysłowych.

Mętność

Woda o dużej mętności nie nadaje się do użytku, a tym bardziej do spożycia. Za tę właściwość odpowiadają między innymi: związki żelaza, manganu, części skał oraz gleb, zawiesiny, które trafiają do wód wraz ze ściekami. Dopuszczalna mętność wody przeznaczonej do spożycia to 5 mg/dm3.

Właściwości chemiczne wody

Odczyn pH

Parametr pH wody charakteryzuje odczyn roztworu. Zgodnie z powszechnie przyjętymi normami odczyny kwaśne mają pH poniżej 7, odczyny neutralne równe 7, z kolei odczyny zasadowe powyżej wartości 7. W wodach naturalnych znajdują się różne składniki, które mają wpływ na pH wody. Rozporządzenie Ministra Zdrowia wskazuje, że pH wody przeznaczonej na cele spożywcze powinno mieścić się w przedziale 6,5 do 9,5.To mimo wszystko dość szeroki zakres, jednak przyjmuje się, że najlepiej, aby woda pitna charakteryzowała się odczynem obojętnym.

Odczyn pH ma spore znaczenie techniczne, zwłaszcza jeśli niezbędne okazuje się zastosowanie procesów uzdatniania wody. Ta wartość ma znaczący wpływ na skuteczność dezynfekcji z udziałem chloru oraz między innymi podczas usuwania żelaza i manganu z wody.

Parametr związany z pH ma również swoje odzwierciedlenie w smaku wody. Woda, która posiada pH powyżej 8 może charakteryzować się mdłym smakiem, natomiast przy wyższych wartościach niektórzy konsumenci obserwują nawet zjawisko mydlanego posmaku. Oprócz tego pH wody ma wpływ na właściwości korozyjne wody. Należy więc zwracać uwagę na tę właściwość w stosunku do różnych materiałów, z których mogła zostać wykonana instalacja.

Żelazo i mangan

Żelazo i mangan są substancjami, które zazwyczaj w wodzie występują naturalnie. Niewielkie stężenia mogą pojawiać się w przypadku wody wodociągowej, natomiast w przypadku wody z własnego ujęcia, w zależności od miejsca, stężenia tych substancji mogą być minimalne, ale również przekroczone kilkudziesięciokrotnie. O żelazie i manganie przeczytacie więcej w artykułach: Czy zażelaziona woda jest szkodliwa?, Mangan w wodzie a zdrowie – czy jest niebezpieczny? oraz w filmikach od polskiej marki Ecoperla:

Normy obowiązujące w Polsce określają maksymalne dopuszczalne stężenie żelaza na 0,2 mg Fe/l, natomiast manganu na 0,05 mg Mn/l. Czasami ich występowanie jest odczuwalne nawet przy nieco niższych stężeniach niż obowiązujące w naszym kraju. Same substancje zawarte w wodzie nie mają wpływu na zdrowie, który można określić jako bardzo szkodliwy i negatywny. Inaczej jest ze stanem organoleptycznym wody. Żelazo i mangan bardzo oddziałują na jej smak oraz zapach. Ich obecność w wodzie wiąże się zazwyczaj z wytrącaniem osadu, który stanowi spore niebezpieczeństwo pod kątem stanu technicznego instalacji, urządzeń AGD. Osad potrafi być bardzo uporczywy, o czym informacje znajdziecie między innymi w artykule: Brudne kamienie i kostka w ogrodzie – jak temu zapobiec?, Dlaczego krystalicznie czysta woda ze studni robi się brązowa? Ponadto w osadzie gromadzącym się wewnątrz instalacji może dochodzić do powstawania biofilmu oraz gromadzenia się bakterii żelazistych i manganowych. Czym właściwie są? O tym pisaliśmy w artykule: Bakterie żelazowe (żelaziste) w wodzie

Twardość wody

Twardość wody jest naturalną cechą wody, o której mówi się najczęściej. Jest to parametr, za pomocą którego określa się obecne w wodzie stężenie soli wapnia i magnezu. Im twardsza woda, tym większy problem z kamieniem kotłowym oraz napięciem powierzchniowym wody. Dokładne informacje na temat twardej wody znajdziecie w artykule: Twarda woda w domu – poznaj szokujące fakty! oraz Jak twarda woda wpływa na Twoje życie?

Twarda woda nie stanowi niebezpieczeństwa dla zdrowia, jednak może stanowić spory problem w przypadku domowych instalacji oraz urządzeń AGD. Kamień kotłowy to częsty powód awarii, spadków wydajności, uszkodzeń instalacji, dodatkowych wydatków. W Polsce normy związane ze stopniem twardości wody są dość rozległe. Według rozporządzenia woda może charakteryzować się stopniem twardości na poziomie 60-500 mg CaCO3/l. To dość spore widełki, z czego najczęściej użytkownicy mają do czynienia z wodą średnio bądź bardzo twardą. Eksperci natomiast zgodnie twierdzą, że w gospodarstwie domowym najlepiej sprawdzi się woda o twardości około 60 mg CaCO3/l.

Utlenialność

Utlenialność to inaczej ilość tlenu pobrana przez zanieczyszczenia w wodzie do własnego procesu utleniania. Ten parametr wyrażany jest w jednostkach mg 02/l. W Polsce normy wskazują na maksymalną dopuszczalną wartość na poziomie 5 mg O2/l.

Azot amonowy (amoniak/ jon amonowy)

W przypadku własnych ujęć może okazać się, że problemy dotyczą jonu amonowego. Jego obecność w wodzie może świadczyć o zanieczyszczeniu wody ściekami lub stanowić wynik naturalnego procesu rozkładu materii roślinnej. Dokładne informacje w artykule: Amoniak w wodzie. Co to jest i dlaczego jest taki groźny? Dopuszczalne stężenie w wodzie to 0,5 mg NH4+/l

Azotany i azotyny

Azotany mogą występować w wodach podziemnych z kilku powodów. Przede wszystkim często pochodzą z: procesów mineralizacji materii organicznej, procesów nitryfikacji, mogą pochodzić z niektórych minerałów, które charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością. Ich źródłem mogą być nawozy stosowane w rolnictwie, zwłaszcza jeśli ziemie są intensywnie nawożone. Czasami ich źródła należy upatrywać w zanieczyszczeniach odciekami z szamba. Maksymalne dopuszczalne stężenie azotanów powinno wynosić 50 mg NO3/l. Azotyny nie powinny z kolei występować w ilości większej niż 0,5 mgNO2/l. Azotany i azotyny nie są bezpiecznymi związkami – regularne spożywanie wody bogatej w takie związki może prowadzić do sinicy u niemowląt oraz powikłań u kobiet w ciąży. Dodatkowo takie substancje mają działanie kancerogenne. Szczegóły w artykule: Uważaj na szkodliwe azotany w wodzie

Właściwości mikrobiologiczne wody

Oprócz właściwości fizycznych i chemicznych, woda ma jeszcze mikrobiologiczne. Według rozporządzenia woda przeznaczona na cele spożywcze powinna być wolna od jakichkolwiek mikroorganizmów. Tylko wtedy jest bezpieczna dla zdrowia i faktycznie nadaje się do spożycia. Aby kontrolować te parametry niezbędne jest zlecenie analizy wody pod tym kątem. Szczegółowe informacje znajdują się w artykule: Bakteriologiczna analiza wody pitnej

Bakterie z grupy coli

Jest to jeden ze wskaźników, dzięki którym ocenia się zanieczyszczenie wód. Wiele typów z grupy coli nie jest szkodliwych dla ludzkiego zdrowia. Fakt, że występują jest jednak świadectwem tego, że w wodzie znajdują się także o wiele groźniejsze odmiany bakterii. Na 100 ml badanej wody nie powinno być ani jednej bakterii z grupy coli. To zanieczyszczenie daje się łatwo i szybko identyfikować, nie wytwarza form przetrwalnikowych. Ich obecność świadczy o niedawnym zanieczyszczeniu wody.

Bakteria E-coli

Echserichia coli naturalnie występuje w układzie pokarmowym człowieka, a przez to także w ludzkich odchodach. Jest obecna także w odchodach zwierzęcych, ściekach oczyszczonych oraz ściekach surowych, glebach, które zostały niedawno zanieczyszczone oraz w wodach naturalnych. W badaniach również pełnią rolę bakterii wskaźnikowych. W niektórych przypadkach sama bakteria E-coli jest w stanie spowodować dolegliwości związane z układem pokarmowym. Te bakterie nie powinny występować wcale na 100 ml wody.

Enterokoki kałowe

To ogólna nazwa mikroorganizmów żyjących w odchodach ludzkich oraz zwierzęcych. Obecność takiego typu zanieczyszczenia w wodzie zazwyczaj najlepiej wskazuje na to, że doszło do zanieczyszczenia wody odchodami. Dzięki temu parametrowi z łatwością można określić czas trwania zanieczyszczenia oraz skalę problemu. Jeśli enterokoki kałowe przedostaną się do organizmu, mogą powodować zatrucia pokarmowe.

Clostridium perfrigens

To bakterie będące częścią ludzkiej oraz zwierzęcej flory jelitowej. Są bardzo odporne na warunki środowiskowe oraz środki dezynfekujące. Doskonale radzą sobie w środowisku. Ten parametr bada się przy ujęciach mieszanych, a także przy wodzie powierzchniowej. Jeśli te bakterie przedostaną się do organizmu, mogą wywoływać silne biegunki, a wraz z nimi ogromną utratę elektrolitów oraz płynów. Używanie takiej wody do przygotowania potraw jest uznawane za niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia. Formy przetrwalnikowe są w stanie wytrzymać nawet w temperaturze 100 stopni przy stałym ogrzewaniu nawet do 1,5h.

Bakterie legionella

Bakterie legionella są problemem związanym z wodą ciepłą – instalacje wody ciepłej stanowią dla nich idealne środowisko do bytowania i namnażania się. Mogą prowadzić do występowania chorób układu oddechowego. Bakterie legionella to w rzeczywistości 49 gatunków. Więcej na temat tego rodzaju bakterii przeczytacie w artykule: Uwaga! Bakterie legionella w domowej instalacji!

Kiedy trzeba zgłosić wodę do analizy?

W przypadku, gdy korzystamy z własnego ujęcia najlepiej już przed rozpoczęciem użytkowania źródła przeprowadzić badanie. To da pewność, że woda z której ma korzystać cała rodzina jest bezpieczna.

Warto zlecić analizę wody, kiedy któraś z podanych wyżej właściwości budzi nasze wątpliwości (zapach, smak, etc.). Ponadto, jeśli zauważymy rdzawy osad na armaturze lub inne niepokojące zmiany, które pozostawia woda, warto oddać próbkę do badania. Profesjonalną analizę wody możesz zlecić naszemu laboratorium.

O tym jak przygotować wodę do analizy dowiesz się z artykułu: Analiza wody – praktyczne informacje

Mamy analizę wody i co dalej?

Wyniki analizy wody to często brak jednoznacznej informacji zwrotnej, a jedynie cyferki. W interpretacji pomoże dokładna analiza przytoczonego rozporządzenia lub o wiele prostszy sposób – przygotowany przeze mnie formularz. Wystarczy podać wartość, a w okienku obok pojawi się interpretacja danego parametru.

Jeśli w wodzie wystąpiło jakieś przekroczenie, nie warto się przejmować, a działać. Na każdy problem z wodą istnieje odpowiednie rozwiązanie w postaci zastosowania najbardziej optymalnej metody uzdatniania wody.

Dlaczego trzeba walczyć z zanieczyszczeniami w wodzie?

Przede wszystkim ze względu na to, że przekroczone normy mogą być niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Na przykład spożywanie zażelazionej wody może być powodem próchnicy zębów i poważnych kłopotów z układem krążenia, fluor spożywany w nadmiarze może prowadzić do powstawania nowotworu, wysokie stężenie chloru przyczynia się do podrażnień skóry, bólów głowy i nudności, natomiast zanieczyszczenia bakteriologiczne sprzyjają infekcjom i chorobom.

Zadbaj o bezpieczną wodę do picia!

Jak już wspomniałem, woda, którą spożywamy musi być czysta, mieć dobry smak, być bezbarwna i bezwonna. Należy zwracać uwagę na to, czy woda, którą spożywa cała rodzina jest bezpieczna i reagować w przypadku jakichkolwiek zmian jej jakości. Warto pamiętać, że im lepsza jakość wody, tym bardziej wzrasta komfort jej użytkowania i bezpieczeństwo. Z tych powodów opłaca się uzdatniać wodę.