Pojawiający się w studni drobnoziarnisty, luźny osad (muł, piasek) nasycony wodą pod wysokim ciśnieniem to kurzawka, która obniża jakość wody oraz może zapychać elementy instalacji i urządzenia przeznaczone do uzdatniania. Walka z tym zjawiskiem jest nie tylko możliwa, ale również konieczna.
Spis treści:
- Co to jest kurzawka?
- Jak rozpoznać kurzawkę w studni?
- Jak zapobiegać kurzawce w studni?
- Jakie filtry do wody przy kurzawce w studni?
- Kurzawka w studni – podsumowanie
Co to jest kurzawka?
Kurzawka w studni to zjawisko polegające na szybkim napływie wody zawierającej duże ilości piasku, mułu lub innego materiału nieskonsolidowanego. W wyniku tego procesu może dojść do zatkania studni, zmniejszenia jej wydajności, a w skrajnych przypadkach do całkowitego jej zniszczenia. Kiedy wokół dolnego kręgu zaczyna gromadzić się woda wraz z piaskiem, ciśnienie cieczy powoduje, że piasek coraz szybciej zasypuje dno, a kurzawka w studni szybko się powiększa.
Kurzawki najczęściej występują w warstwach wodonośnych zbudowanych z luźnych osadów, takich jak piaski i żwiry. Gdy woda przepływa przez te osady może z łatwością wypłukiwać drobne cząstki, które następnie przemieszczają się w kierunku studni.
Kurzawki można podzielić na piaszczyste oraz właściwe. W przypadku tych pierwszych, przy zmniejszeniu prędkości przepływu wody następuje oddzielenie ziaren od wody i stopniowe ich osadzane, z kolei kurzawki właściwe nie mają tendencji do oddawania wody.
Według słownika hydrologicznego wydanego pod patronatem Ministerstwa Środowiska, kurzawki w studni są właściwe lub pozorne. W rozumieniu tego podziału kurzawki właściwe to grunty o kondensacyjno-koagulacyjnych wiązaniach strukturalnych, natomiast kurzawki pozorne to luźne grunty praktycznie pozbawione plastyczności.
Kurzawka stanowi poważny problem w budownictwie oraz w górnictwie. Podczas przeprowadzanych prac może dojść do odsłonięcia kurzawki i jej upłynnienia, co można wówczas porównać do zjawiska ruchomych piasków.
W przypadku studni kręgowych bardzo często montuje się zawory zwrotne połączone z pompami hydroforowymi. Podczas podnoszenia się kurzawki na dnie studni, zawory wyłapują piasek, co prowadzi do szybkiego zatarcia pompy. Sposobem na poradzenie sobie z problemem jest skrócenie rury ssącej do poziomu, na którym woda jest klarowna. Niestety, z powodu stale obniżającego się poziomu wód gruntowych, zamulania cieczy i regularnego skracania rury ssącej, wody w studni może po pewnym czasie po prostu zabraknąć.
Przyczyny powstawania kurzawki w studni
Przyczyny kurzawki w studni bywają różne, jednak najczęściej wymienia się takie czynniki jak:
- Niewłaściwa konstrukcja studni – studnia np. bez odpowiedniego filtra, jest bardziej podatna na kurzawkę, a brak zabezpieczeń pozwala na przedostawanie się drobnych cząstek do wnętrza studni
- Zmiany ciśnienia hydrostatycznego – nagłe zmiany ciśnienia w warstwie wodonośnej, np. w wyniku intensywnego pompowania wody, mogą prowadzić do destabilizacji osadów
- Intensywne pompowanie – wysoka intensywność pompowania wody z warstwy wodonośnej o luźnej strukturze może przyczynić się do zjawiska kurzawki poprzez zwiększenie prędkości przepływu wody i wypłukiwanie drobnych cząstek
- Duże nawodnienie danego terenu sprzyja powstawaniu kurzawki w studni
Skuteczna walka z kurzawką jest nie tylko możliwa, ale przede wszystkim konieczna, gdyż brak odpowiednich działań może grozić zapadnięciem się studni.
Jak rozpoznać kurzawkę w studni?
Rozpoznanie kurzawki w studni może być trudne, szczególnie w jej początkowych stadiach. Niemniej jednak istnieją pewne symptomy, które mogą wskazywać na występowanie tego problemu:
- Zmniejszona wydajność studni – kurzawka może blokować przepływ wody
- Zamulenie wody – woda ze studni staje się mętna lub zawiera drobne cząstki piasku lub iłu
- Niestabilność gruntu wokół studni – pojawienie się pęknięć lub zapadnięć wokół obudowy studni może sugerować, że grunt w tym obszarze traci swoją pierwotną nośność
- Problemy z pompą – kurzawka może prowadzić do zablokowania pompy lub instalacji, co skutkuje częstymi awariami sprzętu
Podczas kopania studni największe znaczenie ma dotarcie do warstwy wodonośnej. O kurzawce można natomiast mówić wtedy, gdy podczas pracy robotnicy odkryją warstwę stanowiącą drobny piasek. W takiej sytuacji dalsze działania są mocno utrudnione lub wręcz niemożliwe.
Jak zapobiegać kurzawce w studni?
Zapobieganie kurzawce jest kluczowe dla długowieczności studni i jakości czerpanej wody. Na szczęście istnieje kilka sposobów pozwalających zminimalizować ryzyko wystąpienia tego zjawiska:
- Odpowiednia konstrukcja studni uwzględniająca specyfikę lokalnych warunków geologicznych – studnia powinna być głęboka, a uszczelnienia dopasowane do rodzaju gruntu
- Stabilizacja gruntu – w miejscach, gdzie istnieje ryzyko kurzawki można zastosować metody stabilizacji gruntu, takie jak iniekcje cementowe lub wzmocnienia mechaniczne
- Monitorowanie poziomu wód gruntowych – regularne sprawdzanie poziomu wód gruntowych i badania wody w studni mogą pomóc we wczesnym wykryciu problemów związanych z kurzawką
- Ograniczenie poboru wody – umiarkowane korzystanie ze studni, szczególnie w okresach suszy, może zmniejszyć ryzyko destabilizacji gruntu
Stanowczo odradzam wybieranie piasku z dna studni. Jeśli kurzawka będzie często wybierana, może dojść do rozdzielenia się dolnych kręgów, które z czasem mogą się zatapiać w kurzawce, podczas gdy studnia zacznie się samoistnie zasypywać. W trakcie dużych ulew dochodzi niekiedy do oderwania gruntu wokół cembrowiny. Jeżeli kręgi studni nie posiadają felców, mogą się zsunąć lub nawet wywrócić, a to realne zagrożenie dla osób przebywających w pobliżu studni!
Piotr Pisarski
Jakie filtry do wody przy kurzawce w studni?
Uzdatnianie wody niestety nie usunie problemu kurzawki w studni, ale negatywne skutki tego zjawiska można zmniejszyć montując odpowiednie filtry narurowe, dzięki którym z kranu popłynie czysta i klarowna woda pozbawiona drobinek mułu czy piasku.
Jeśli w studni występuje kurzawka, warto sięgnąć po wysokiej jakości filtry mechaniczne od renomowanych producentów. Ponieważ nie zawsze wiadomo ile mikronów powinien mieć wkład do filtra, na etapie doboru optymalnego rozwiązania warto poprosić o pomoc eksperta.
W kategorii produktów, które warto stosować, jeśli istnieje zagrożenie w postaci kurzawki w studni, polecam zestaw składający się z filtra narurowego Atlas Filtri Hydra z wkładem RSH o dokładności 50 mikronów oraz drugi filtr narurowy z wkładem sznurkowym o dokładności 10 mikronów, np. Atlas Filtri Sanic FA 10 Sanic BX.
Piotr Pisarski
Połączenie tych dwóch filtrów do wody sprawdza się ze względu na stopniowanie dokładności filtracji – najpierw odfiltrowane zostają większe zanieczyszczenia, a potem mniejsze. To najlepsze rozwiązanie w przypadku drobnego piasku i mułu.
Filtry narurowe Atlas Filtri Hydra zostały wyposażone w funkcję płukania wstecznego, co pozwala na oczyszczenie wkładu i wydłużenie jego żywotności oraz przywrócenie nominalnego przepływu.
Należy również pamiętać, że kurzawka w studni oznacza częste wymiany wkładu sznurkowego oraz regularne płukanie filtra. Filtry samoczyszczące można na szczęście rozbudować o automat z elektrozaworem sterujący interwałami regeneracji, dlatego cały proces odbywa się bez konieczności podejmowania jakichkolwiek działań ze strony użytkownika. Dzięki temu rozwiązaniu woda pobierana ze studni będzie krystalicznie czysta i nie spowoduje awarii sprzętu poprzez zapychanie ich elementów.
Jeśli kurzawka zostanie wyeliminowana ze studni, filtry narurowe w dalszym ciągu będą usuwały z wody drobne zanieczyszczenia, ale znacząco zmniejszy się potrzeba częstej wymiany lub oczyszczania wkładów filtracyjnych.
Kurzawka w studni – podsumowanie
Kurzawka w studni to zjawisko, które może powodować poważne problemy techniczne oraz obniżenie jakości pobieranej wody. Kluczowe jest zatem wczesne rozpoznanie symptomów oraz podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych. Właściwa konstrukcja studni, regularne monitorowanie jej stanu oraz umiarkowane korzystanie z wody mogą znacząco zmniejszyć ryzyko pojawienia się kurzawki, a tym samym zapewnić długotrwałe i bezproblemowe użytkowanie studni. Aby zadbać o jakość pobieranej z ujęcia wody, należy z kolei zamontować dobrej jakości narurowe filtry mechaniczne, dzięki którym woda będzie klarowna i pozbawiona zanieczyszczeń stałych.
