Bakteria Legionella a uzdatnianie wody dla wież chłodniczych

Choć bakterie Legionella pneumophila towarzyszą nam praktycznie od zarania dziejów, pojawienie się różnych cywilizacyjnych udogodnień (np. klimatyzacji czy nawilżaczy powietrza) znacząco ułatwiło im rozprzestrzenianie się w otoczeniu człowieka. Widać to wyraźnie pod postacią dużej liczby zachorowań na legionellozę w ostatnim czasie. Na szczęście nie trzeba rezygnować ze zdobyczy techniki, jednak konieczna jest regularna dezynfekcja wody w systemach chłodniczych oraz utrzymanie urządzeń w należytym stanie technicznym. W kontekście instalacji domowych wspominałem już o tym w jednym z poprzednich artykułów: Uwaga! Bakteria Legionella w domowej instalacji. Dziś chciałbym rozszerzyć temat bezpieczeństwa i działań w zakresie kontroli ryzyka, namnażania i rozprzestrzeniania się bakterii Legionella w aplikacjach przemysłowych, a konkretnie w wieżach chłodniczych.

Skala zagrożenia, czyli garść statystyk

Z informacji opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), bakterie Legionella pneumophila powodują rocznie od 20 do 100 tys. zachorowań na całym świecie. Z kolei European Working Group for Legionella Infections podaje 10 tys. zachorowań rocznie w 36 krajach europejskich. Wskaźnik zapadalności na chorobę legionistów wynosi zatem od 0,1 do 5% populacji. Dokładniejszych danych niestety brakuje, gdyż legionelloza jest prawidłowo diagnozowana tylko w 1 do 5 % przypadków.

W Polsce PZH rejestruje przypadki zachorowań dopiero od 2002 roku. Jednocześnie do niedawna w prowadzonych statystykach ujmowano łącznie wszystkie zachorowania wywołane bakteriami Legionelli, również stosunkowo mało groźnej gorączki Pontiac. Zresztą i te dane nie są zbyt wiarygodne, ponieważ lekarze bardzo rzadko zlecają pacjentom wykonanie badań w kierunku wykrycia bakterii Legionelli.

Dlaczego kontrola bakterii Legionella w wieżach chłodniczych i systemach chłodzenia ma kluczowe znaczenie?

Najczęstszą formą przenoszenia Legionelli jest wdychanie zanieczyszczonych aerozoli ze skażonej wody. Do tej pory nie zanotowano bezpośredniego przeniesienia wirusa z człowieka na człowieka. Jednocześnie, w odpowiednich warunkach praktycznie każdy system ciepłej lub zimnej wody jest podatny na wzrost bakterii Legionella.

Wieża chłodnicza, służąca do chłodzenia „wody procesowej” (podgrzewanej podczas odprowadzania ciepła z systemu), zwiększa wydajność systemu i generuje oszczędności w wydatkach na energię i elektryczną. Jej najważniejsze elementy to wentylator, zraszacze, basen i wężownica.
Wieże chłodnicze stanowią niezwykle wysokie ryzyko zagrożenia infekcją związaną z przenoszeniem bakterii Legionella. Mogą bowiem emitować ten groźny patogen w rozpraszanych w postaci aerozolu, kroplach wody. Wpływa to nie tylko na osoby przebywające w bezpośrednich okolicach wież, ale również w większej odległości. W przypadku chłodni kominowych w elektrowniach dystans ten wynosi nawet kilka kilometrów!

Jak zapobiegać namnażaniu bakterii Legionella w wieżach chłodniczych?

Odpowiedzialne i zrównoważone podejście do ryzyka nieodłącznie związanego z systemami chłodzenia wodnego i wyparnego obejmuje również ochronę przed bakteriami Legionella, która powinna zachodzić na kilku płaszczyznach jednocześnie.

Już na etapie projektowania instalacji trzeba zwrócić uwagę na prawidłowe rozmieszczenie urządzeń, stosowanie wyłącznie materiałów nie sprzyjających rozwojowi mikroorganizmów oraz zapewnienie możliwości łatwego czyszczenia poszczególnych elementów systemu. Podczas codziennej eksploatacji wież chłodniczych należy zapewnić odpowiednią wilgotność powietrza, które przepływa przez wymiennik. Pozwoli to zapobiec (przynajmniej w pewnym stopniu) gromadzeniu się na urządzeniach biofilmu. Niemniej ważne jest utrzymanie urządzeń w odpowiednim stanie technicznym i higienicznym, co wymaga regularnych kontroli technicznych, wymiany uszkodzonych elementów układu oraz okresowej dezynfekcji urządzeń. W kontekście ochrony przed bakterią Legionella szczególnie istotna jest konieczność stałej kontroli jakości wody oraz jej odpowiednie uzdatnianie.

Legionella pneumophila a uzdatnianie wody dla wież chłodniczych

Skład wody przeznaczonej do stosowania w wieżach chłodniczych i klimatyzacji regulują przepisy VDI 3803. O systemach filtracji, które sprawdzają się do uzdatniania wody obiegowej pisałem już w artykule: Uzdatnianie wody dla wież chłodniczych i klimatyzacji. Chciałabym rozwinąć ten temat w kontekście usuwania bakterii Legionella.

Na pierwszym etapie działań niezwykle ważna jest profesjonalna analiza wody. Akredytowane laboratorium może wykonać badanie mikrobiologiczne na obecność bakterii Legionella pneumophila w wodzie, ale to nie wszystko. W fazie doboru metod uzdatniania wody ważne jest także oznaczenie jej parametrów fizykochemicznych, w szczególności takich jak odczyn pH, twardość (węglanowa i niewęglanowa), utlenialność, zasadowość, przewodność, stężenie wolnego tlenu, korozyjność oraz stabilność termiczna.

Optymalna filtracja wody na potrzeby wież chłodniczych (o czym wspominałem już we wspomnianym wyżej artykule) oznacza przede wszystkim usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych i kamienia kotłowego. W kontekście zagrożenia skażeniem bakteriami Legionella podjęcie działań obejmuje także odpowiednie kondycjonowanie wody. W układach wody chłodniczej stosuje się w tym celu biocydy.

Zasadność stosowania biocydów w wieżach chłodniczych

Biocydy to preparaty chemiczne o działaniu bakteriobójczym, doskonale przystosowane do pracy w środowisku wodnym. Skutecznie zapobiegają rozwojowi mikrobiologii oraz wykazują skuteczność już przy niewielkich dawkach preparatu. Odpowiednio dobrany biocyd wyeliminuje z wody pałeczki Legionella pneumophila, a także inne bakterie oraz grzyby i glony w szerokim zakresie odczynu pH (od 6,5 do 9,5). W ten sposób usuwane są wszelkie osady organiczne, co z kolei gwarantuje zachowanie drożności instalacji i stanowi bardzo istotny element przeciwdziałania korozji mikrobiologicznej.

Wyróżniamy biocydy utleniające i nieutleniające. Zastosowanie tej drugiej grupy preparatów jest jednak zasadne tylko wtedy, gdy biocydy utleniające nie mogą zapewnić wystarczającej ochrony, czyli w systemach z wysokim obciążeniem organicznym lub w mokrych systemach chłodniczych z recyrkulacją, w których nie praktykuje się codziennej kontroli. Zachęcam również do zapoznania się z treścią artykułu: Biocydy w dezynfekcji wody.

Właściwa dawka preparatu chemicznego ma w przypadku dezynfekowania wody tak samo duże znaczenie jak sam dobór biocydu. W kontekście bakterii Legionella zaleca się stosowanie tak zwanej dezynfekcji szokowej (dodanie dużej dawki biocydu), dzięki której patogen nie ma szansy na wytworzenie odporności. Dopiero później prowadzona jest dezynfekcja podtrzymująca.

Warto natomiast pamiętać, że stosowanie biocydów nie chroni przed korozją elektrochemiczną. W tym celu stosuje się inhibitory korozji, które tworzą specjalną warstwę ochronną na metalowych elementach instalacji chłodniczej. Na rynku można znaleźć dużą grupę tego typu produktów przystosowanych do działania w otwartych układach chłodzenia z recyrkulacją, do wody obiegowej w układach zamkniętych chłodzenia oraz w dezynfekcji wody lodowej. Przeczytaj koniecznie, co to jest kondycjonowanie i zobacz produkty Transhelsa.

Zaufaj ekspertom i podejmij skuteczne działania w zakresie bezpieczeństwa wody

Warunki panujące w mokrych systemach chłodzenia mogą stanowić doskonałe miejsce dla rozprzestrzeniania się bakterii Legionella. Dzięki wdrożeniu odpowiednich procedur uzdatniania wody, istnieje znacznie mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia skażenia systemu, które może prowadzić do przenoszenia się niebezpiecznego patogenu na ludzi.

Jeśli masz pytania dotyczące poruszonego tematu lub chcesz przedyskutować kwestie związane z uzdatnianiem wody do wież chłodniczych, napisz do mnie. Pomogę Ci za darmo.