W artykułach, albo nawet w rozmowach o wodzie bardzo często możemy spotkać się z nazwą kamienia. Co to znaczy, że w wodzie jest kamień? Dlaczego występuje kamień w wodzie? Co powoduje kamień w wodzie i czy należy się go obawiać? W jaki sposób można walczyć z kamieniem w wodzie?
Woda z kranu może kryć różne substancje
Skład wody zależy od: miejsca jej poboru, procesów jakim została poddana w celu uzdatnienia oraz w pewnym stopniu od instalacji jaką jest transportowana. Można wymienić jednak kilka składników, które będą w wodzie wodociągowej praktycznie zawsze występować.
Warto wspomnieć o tym, że niezależnie od tego, z jakiego źródła czerpiemy wodę, zawsze musi ona być bezpieczna i co najmniej spełniać normy wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia, dotyczącym jakości wody. Informacje na ten temat można znaleźć w artykule: Szanuj wodę, ale sprawdzaj jej jakość! Kilka rad z okazji Światowego Dnia Wody, Jaka powinna być woda, którą spożywamy?
Jaki jest skład wody z kranu?
Aby nie wypisywać licznych kombinacji związków, dla uproszczenia przedstawię jakie jony mogą występować w wodzie wodociągowej.
Z kationów należy wymienić wapń (Ca2+), magnez (Mg2+), Sód (Na+), Potas (K+), Żelazo (Fe3+), Mangan (Mn2+), Miedź (Cu2+).
Do anionów wystających w wodzie wodociągowej można zaliczyć wodorowęglany i węglany (HCO3–, CO32-), sumaryczny SO42-, chlorki Cl– Azotany NO3–, Fosforany PO43- Krzemiany SiO32-.
W wodzie mogą występować również inne składniki, ale zazwyczaj stanowią mniejszy udział w składzie wodzy niż te wymienione powyżej. Część z wymienionych wyżej związków mogą wytrącać się z wody w postaci osadów. Niektóre z nich są szczególnie uciążliwe.
Gdy mydło się słabo pieni…
Bardzo dużym problemem technicznym wielu gospodarstwach domowych jest wysoki stopień twardości wody. To dokuczliwy i częsty kłopot. Pierwotnie twardość wody była parametrem mówiącym o zdolności wody do zużycia mydła bez wytworzenia piany. Właściwość tę woda posiada przez obecność w niej jonów wapnia, magnezu, żelaza, manganu, strontu, cynku oraz kationów metali ciężkich. W wodach naturalnych sole wapnia i magnezu występują w znacznie większych stężeniach, dlatego przyjmuje się, że twardość wody pochodzi głownie od nich.
Twarda woda potrafi być niezwykle uciążliwa z dwóch powodów. Pierwszym jest główny bohater tego artykułu, czyli kamień kotłowy. Osady wytrącają się głównie pod wpływem oddziaływania temperatury na wodę. Kamień pozostaje we wszystkich miejscach, w których woda jest podgrzewana: na dnie czajnika, w bojlerach, na grzałce w pralce, w kotle grzewczym. Więcej na ten temat znajdziecie również w artykule: Co musisz wiedzieć o kamieniu kotłowym? Przyczyny, usuwanie, zapobieganie, Kamień na armaturze? Zobacz jak usunąć osady z twardej wody.
Drugim problemem, który powoduje twarda woda jest jej wysokie napięcie powierzchniowe. Ta cecha ma wpływ na znacznie gorsze rozpuszczanie w wodzie wszelkiego rodzaju płynów, w tym środków czystości i detergentów. To oznacza, że potrzeba użyć ich znacznie więcej, by osiągnąć dobre efekty. Można to zaobserwować na poniższej infografice:
W Polsce normy dotyczące stopnia twardości wody są dość rozległe. Rozporządzenie podaje, że twardość wody może mieścić się w przedziale od 60 do 500 mg CaCO3/l. Tymczasem już przy 175 mg CaCO3/l mogą być odczuwalne i uwidaczniać się problemy związane z twardą wodą. Poniżej możecie sprawdzić czy na Waszym terenie również występuje problem twardej wody.
Warto tu jeszcze dodać, że na powierzchniach po wodzie pozostaje nie tylko osad spowodowany wysoką twardością wody. Niekiedy w wodzie może być tyle innych soli mineralnych, że również wytracają się z wody w na tyle dużych ilościach, by być widoczne. Są jednak znacznie łatwiejsze do usunięcia i mniej uciążliwe od kamienia kotłowego, o czym więcej tu: Czy miękka woda oznacza brak osadów?
Rodzaje twardości wody
Twardością ogólną wody określa suma jonów wapnia i magnezu. Ze względów praktycznych wyróżniamy również twardość wapniową oraz twardość magnezową. Występuje także podział na twardość węglanową (nietrwała/przemijająca) i niewęglanową.
Twardość węglanowa
Twardość węglanowa powodowana jest przez węglany, wodorowęglany i wodorotlenki wapnia i magnezu. Twardość węglanowa jest często nazywana twardością przemijającą ponieważ w wyniku gotowania wody można ją usunąć z wytrąceniem się węglanu wapnia i wodorotlenku magnezu. Wytrącona pozostałość jest kamieniem, który znajdujemy w czajniku po przegotowaniu wody.
Proces ten można opisać następującymi reakcjami:
Ca(HCO3)2 → CaCO3↓ + H2O + CO2
Mg(HCO3)2 → MgCO3 + H2O + CO2
MgCO3 + H2O → Mg(OH)2↓ + CO2
Reakcje zachodzą w wodzie cały czas, podwyższenie temperatury zwiększa ich szybkość. Jest to rodzaj twardości wody, który powoduje wytrącanie się kamienia z wody.
Twardość niewęglanowa
Twardość niewęglanowa to twardość nieprzemijająca. Wywołana jest obecnością rozpuszczonych siarczanów, chlorków i azotanów wapnia, magnezu, żelaza, glinu, manganu, strontu, baru i cynku. Nie zmienia się przy podgrzewaniu i gotowaniu wody.
Jednostki twardości wody
Suma twardości węglanowej i niewęglanowej to również twardość ogólna wody. Twardość wody wyrażamy w następujących jednostkach: mg CaCO3/ dm3 mmol/dm3 i mval/dm3 (miligramorównoważnik związków powodujących twardość w 1 dm3 wody,stopni twardości (niemieckich on, francuskich of i angielskich oa).
[table id=5 /]
Jak sprawdzić czy woda jest twarda?
Warto jeszcze napisać kilka słów o tym, w jaki sposób można sprawdzić czy woda w domu jest twarda i będzie pozostawiała po sobie kamień kotłowy. Można samodzielnie przeprowadzić test twardości wody. To szybkie badanie, do którego wykonania polecane jest zastosowanie kropelkowego testera twardości wody. Dzięki niemu możliwe jest precyzyjne sprawdzenie z jak mocno twardą wodą mamy do czynienia. To będzie także informacja potrzebna do wprowadzenia w zmiękczaczu wody czy też zmywarce do naczyń. Dokładne informacje na temat wykonania testu twardości wody znajdziecie w artykule: Tester twardości wody – jaki wybrać?
Kamień w wodzie – dlaczego jest zagrożeniem?
Kamień w wodzie może być dużym zagrożeniem, głównie ze względów technicznych. Przede wszystkim jest to duże zagrożenie dla kotła grzewczego. Już 1 milimetr osadu może spowodować straty wydajności działania na poziomie 10%. Do tego dochodzi problem lokalnych przegrzań, a przez to możliwość znacznie szybszej awarii. Wielu producentów kotłów grzewczych zaznacza, że woda zasilająca powinna być wodą miękką, która nie pozostawi po sobie kamienia. To często jeden z głównych warunków utrzymania gwarancji.
Obecność kamienia kotłowego w wodzie to również wyższe rachunki za energię. Jeśli na elementach podgrzewających wodę zacznie gromadzić się kamień, będą potrzebowały więcej czasu i zasilania, by osiągnąć tą samą wydajność, co zanim zgromadził się osad. Kamień skutecznie obniża wydajność wielu sprzętów AGD, jak czajnik, pralka, zmywarka, ekspres do kawy. Szybko porasta elementy grzewcze, przez co te wymagają wcześniejszej wymiany. Potrzebny jest więc kosztowny serwis, niekiedy nawet wymiana całego sprzętu.
Kamień kotłowy gromadzi się nie tylko w miejscach widocznych gołym okiem, ale i tam, gdzie normalnie nie da się zajrzeć, czyli w instalacjach. Osad dość szybko zmniejsza światło rur, prowadząc do problemów z przepływem, spadków wydajności. Dodatkowo pod kamieniem kotłowym znacznie szybciej powstaje korozja. Można być niemal absolutnie pewnym, że dojdzie do powstawania tego zjawiska. Ponadto osad z rur może się odrywać pod wpływem siły wody i przedostawać się wraz z nią do odbiorców. Może dochodzić do przytykania perlatorów, baterii prysznicowych. Do tego sama woda posiada sporo niechcianych cząstek zanieczyszczeń stałych.
Na tej długiej liście można wymienić jeszcze fakt, że opiłki osadu po twardej wodzie są często widoczne w daniach i napojach przygotowywanych na jej bazie. To ma silny, negatywny wpływ na estetykę. Do tego twarda woda mocno spłaszcza odczucia smakowe, co opisałem dokładnie w artykule: Czy twarda woda ma wpływ na to, co jesz? Czyli o wodzie i gotowaniu
Sposoby na radzenie sobie z kamieniem kotłowym
Kamień kotłowy jest powszechnym problemem, dlatego można znaleźć wiele rozwiązań, które poradzą sobie z nim doraźnie. Najlepszym wyborem będzie jednak odpowiednio dobrana stacja uzdatniania wody, dzięki której będzie można pozbyć się głównej przyczyny problemów z twardą wodą, a nie jedynie skutków w postaci kamienia kotłowego. Oczywiście najbardziej polecanym rozwiązaniem są centralne zmiękczacze wody.
Doraźne odkamienianie
Sposobów na pozbywanie się kamienia jest sporo. Co prawda, najczęściej są to sposoby działające jedynie przez moment, jednak z pozoru także najtańsze. Do tej grupy można zaliczyć wszelkie środki odkamieniające. Te w płynie do czyszczenia armatury kuchennej oraz łazienkowej, preparaty do odkamieniania żelazka, czajnika, ekspresu do kawy, także odkamieniacze do zastosowania w pralce. Dodatkowo do tej listy warto dopisać również nieco skuteczniejsze filtry pralkowe z poliosfatem (przeczytaj: Filtry pralkowe i zmywarkowe – czy polifosfat działa?) czy filtry prysznicowe.
Jeśli w domu nie ma zbyt dużej przestrzeni na montaż centralnej stacji uzdatniania wody, dobrym rozwiązaniem może okazać się narurowy filtr zmiękczający. Montuje się go na rurach, na wejściu wody do budynku. Podobnie jak zmiękczacze wody, wkład jest wypełniony żywicą jonowymienną. Jest to rozwiązanie mniej skuteczne i wymagające znacznie więcej uwagi niż zmiękczacze wody, jednak w ostateczności może nieco poprawić sytuację w gospodarstwie domowym. Więcej informacji można znaleźć w artykule: Dlaczego zmiękczacze wody są lepsze niż filtry z wkładami zmiękczającymi?
Zmiękczacz wody
Zmiękczacze wody stanowią jedno z najlepszych rozwiązań na problemy z twardą wodą i kamieniem kotłowym. To najlepszy możliwy sposób na zażegnanie kłopotów, niezależnie od odczuwalnego w domu stopnia twardości wody. Zmiękczacze wody występują w wersjach kompaktowych, jak i dwuczęściowych, o większych wydajnościach. Niezależnie od budowy i wyglądu, wszystkie łączy jedno – zasada działania. Zmiękczacze wody mogą redukować stopień twardości wody, dzięki zachodzącej wewnątrz wymianie jonowej. Podczas tego procesu jony tworzące twardą wodę są wymieniane na neutralne jony sodu. Dzięki temu woda staje się miękka, nie pozostawia po sobie kamienia kotłowego. Szczegółowe informacje znajdują się w artykule: Jak działa zmiękczacz wody?
Dzięki obecności dużej gamy produktów na rynku, praktycznie każdy jest w stanie znaleźć zmiękczacz wody najlepiej dostosowany do swoich potrzeb. Dla tych, którzy sami chcą podjąć się montażu i zaoszczędzić powierzchnię, idealnym produktem będzie zmiękczacz wody Ecoperla Toro 24. Ekonomicznymi i wykonanymi z solidnych komponentów propozycjami są Ecoperla Vita 25 oraz Ecoperla Softcab 35. Dobrą propozycją dla osób, które chciałyby czegoś więcej niż tylko zmiękczanie wody, będzie kompaktowy zmiękczacz wody z węgle aktywnym Ecoperla Hero. Dzięki obecności węgla aktywnego możliwa jest poprawa smaku, zapachu oraz barwy wody, usunięcie z niej chloru i jego pochodnych. Zmiękczaczem wody na nieco większe zużycie wody i wyższą twardość jest Ecoperla Softower M. To dwuczęściowy zmiękczacz wody dostępny w trzech rozmiarach do wyboru. Na jak się zdecydować? Podpowiedzi znajdziecie w poniższym video oraz w artykule: Zmiękczacz wody – naprawdę działa? Opinie, cena, gdzie kupić?
Stacja wielofunkcyjna
Stacja wielofunkcyjna jest bardzo dobrym wyborem na redukcję stopnia twardości wody w przypadku korzystania z wody z własnego ujęcia. Te urządzenia posiadają wewnątrz mieszankę złóż wielofunkcyjnych. Dzięki nim możliwa jest redukcja nie tylko twardej wody, ale również: żelaza, manganu, jonu amonowego, związków organicznych. Stacje wielofunkcyjne, podobnie jak zmiękczacze wody, potrzebują soli tabletkowanej do regeneracji. Jak wygląda instalacja? To zostało pokazane w filmiku poniżej:
Na rynku można znaleźć zarówno kompaktowe stacje wielofunkcyjne (Ecoperla Multicab) oraz dwuczęściowe stacje wielofunkcyjne, jak Ecoperla Multitower M. Różnią się od siebie nie tylko wyglądem, ale również ilością zastosowanego złoża. Urządzenie najlepiej jest dobrać do swoich potrzeb na podstawie wcześniej przeprowadzonej analizy wody.
Kamień w wodzie nie musi być problemem
Jak pokazuje artykuł, kamień w wodzie jest w stanie doprowadzić do wielu strat. Nie tylko chodzi tu o duże koszty, ale przede wszystkim nerwy, także niższy standard codziennego życia. Na szczęście z tym zjawiskiem można sobie poradzić szybko i skutecznie. Zdecydowanie warto zacząć działać!
Urządzenia dostępne są w sklepie internetowym
