Metody usuwania bisfenolu A z wody obejmują technologie membranowe, tj. odwrócona osmoza i ultrafiltracja oraz adsorpcję na węglu aktywnym. Równie skuteczny sposób radzenia sobie z zagrożeniem ze strony BPA w wodzie to profilaktyka, czyli unikanie kontaktu z toksyczną substancją. Ekspozycję na bisfenol A można ograniczyć rezygnując z wody butelkowanej na korzyść uzdatnionej kranówki.
Spis treści:
- Bisfenol A – co warto wiedzieć?
- Technologie usuwania bisfenolu A z wody
- Usuwanie bisfenolu A z wody – przegląd rozwiązań
- Bisfenol A – regulacje Europejskiej Agencji Chemikaliów
- Jak usunąć bisefnol A z wody – podsumowanie
Bisfenol A – co warto wiedzieć?
Bisfenol A (dian, 2,2-di(4-hydroksyfenylo)propan, difenylopropan) to związek organiczny należący do grupy fenoli. W 1891 r., na drodze syntezy acetonu i dwóch cząsteczek fenolu, jako pierwszy otrzymał go rosyjski chemik Aleksander Dianin. W powszechnej świadomości często występuje pod skróconą nazwą BPA.
Bisfenol A w wodzie rozpuszcza się słabo, za to dobrze w produktach żywnościowych zawierających tłuszcz i cukier. Ponieważ jego cząsteczka przypomina w budowie żeński hormon płciowy estrogen, BPA może się łączyć z receptorami estrogenu w organizmie zaburzając tym samym funkcjonowanie całej gospodarki hormonalnej.
Zastosowanie BPA
Niepohamowany rozwój technologii, a także stale rosnące zapotrzebowanie na tworzywa sztuczne mające szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, spowodowały lawinowy wzrost zainteresowania BPA.
W 1970 r. na świecie wytworzono 45 ton BPA, natomiast w 2004 r. jego produkcja wynosiła już 3 miliony ton! Bisfenol A znalazł się tym samym w butelkach, zabawkach, szczoteczkach do zębów, a także w powłokach wyściełających wnętrza puszek.
BPA jest także surowcem do produkcji tworzyw poliwęglanowych oraz żywic epoksydowych i specjalistycznych. Końcowe zastosowania poliwęglanów obejmują natomiast rozmaite folie, wyroby elektryczne, elektroniczne nośniki danych oraz sprzęt gospodarstwa domowego, w tym akcesoria, butelki na wodę i pojemniki na żywność. Żywice epoksydowe używa się z kolei do produkcji powłok ochronnych w samochodach, kontenerach, czy w różnego rodzaju konstrukcjach architektonicznych. Bisfenol A znajduje także zastosowanie w produkcji fenoplastów, żywic fenolowych i nienasyconych poliestrów, polichlorku winylu oraz papieru termicznego.
Współczesny przemysł dostarcza wiele rozwiązań, ale jest także źródłem różnych problemów. Niemal codziennie otrzymuję pytanie jak usunąć mikroplastik z wody. Coraz więcej osób chce też wiedzieć, jak usunąć metale ciężkie z wody. To znak naszych czasów, a być może ostrzeżenie dla przyszłych pokoleń.
Piotr Pisarski
Wpływ BPA na zdrowie człowieka
Już od pewnego czasu, zarówno w czasopismach naukowych, jak i w codziennej prasie pojawiają się doniesienia na temat szkodliwego wpływu BPA na organizm ludzki. W podwyższonej temperaturze lub na skutek uszkodzenia opakowania, BPA może z niego przenikać do żywności, napojów i kosmetyków.
Niepokojący jest fakt, że badania nad możliwością migracji BPA do produktów rozpoczęto już po tym, jak związek został wprowadzony do rutynowych zastosowań.
Testy naukowe potwierdziły, że BPA działa szkodliwie na układ rozrodczy, wywołuje zaburzenia płodności i może być przyczyną wielokrotnych poronień. W niektórych przypadkach powoduje przedwczesne pokwitanie i problemy z tarczycą, drażni drogi oddechowe, szkodzi oczom i nasila reakcje alergiczne. Według niektórych źródeł, BPA w wodzie i pożywieniu zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi i prostaty. Na toksyczne działanie tego związku szczególnie narażone są dzieci.
Czy istnieje bezpieczna dawka BPA? Do roku 2015 r. EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) podawał, że dzienna tolerowana dawka dla bisfenolu A wynosi 50 µg/kg masy ciała. Kiedy światło dzienne ujrzały wyniki kolejnych badań, wartość dawki obniżono do 4 µg/kg masy ciała. Okazuje się jednak, że i ta liczba jest mocno niedoszacowana. Przeprowadzone między innymi w USA i Kanadzie analizy dowodzą, że wystarczy ekspozycja rzędu 0,025 µg/kg masy ciała, aby spowodować trwałe modyfikacje w narządach płciowych u rozwijającego się płodu, a także zmiany w tkance piersiowej u myszy.
Stężenie BPA w wodzie pitnej nie powinno przekraczać 20 ppb. Skład swojej kranówki można poznać zlecając badania wody w profesjonalnym laboratorium.
Źródła ekspozycji na bisfenol A
Bisfenol A dostaje się do ludzkiego organizmu wielotorowo, zazwyczaj przez układ pokarmowy w wyniku migracji związku z opakowań plastikowych i puszek do żywności. Szczególnie duże przenikanie BPA następuje, gdy opakowanie zostanie porysowane lub uszkodzone w inny sposób, albo umieszczone w wysokiej temperaturze (np. podgrzewanie posiłku w plastikowym opakowaniu w mikrofalówce, gotowanie ryżu w woreczku). BPA może przenikać do wody pitnej z plastikowych butelek.
Bisfenol A wykryto również w dymie papierosowym, ale poprzez układ oddechowy wchłaniają go przede wszystkim pracownicy zakładów przemysłowych produkujących tworzywa sztuczne, farby, lakiery, kleje, a także papier do kas fiskalnych. Przez skórę BPA dostaje się do organizmu na przykład w wyniku dotykania paragonów. Stężenie BPA w paragonach może być nawet 250-1000 razy większe niż w żywności. Jego przenikalność przez skórę wynosi dodatkowo aż 46%, dlatego na kontakt z BPA najbardziej narażone są kasjerki.
Technologie usuwania bisfenolu A z wody
Najlepszym sposobem radzenia sobie z tym problemem jest profilaktyka, czyli unikanie kontaktu z BPA. Aby ograniczyć ekspozycję na bisfenol A, zamiast wody butelkowanej warto wybierać uzdatnioną kranówkę. Z drugiej strony, narażenie na BPA w dzisiejszych czasach jest do pewnego stopnia nieuniknione. Na szczęście istnieje szereg łatwo dostępnych rozwiązań, dzięki którym można się skutecznie bronić przed negatywnym wpływem niebezpiecznych chemikaliów obecnych w wodzie.
Najskuteczniejsze techniki usuwania BPA z wody obejmują aktualnie adsorpcję na węglu aktywnym oraz systemy oparte na filtracji membranowej, takie jak odwrócona osmoza i ultrafiltracja.
Pomimo rosnącej świadomości konsumenckiej, niewiele osób potrafi odpowiedzieć na pytanie, jak usunąć bisfenol A z wody w warunkach domowych. Wybór optymalnego rozwiązania nie zawsze jest bowiem oczywisty. Poszczególne metody uzdatniania wody niekiedy bardzo się od siebie różnią, dlatego ich dobór warto zostawić ekspertom.
Odwrócona osmoza to aktualnie najdokładniejsza metoda filtracji dostępna na rynku. Eliminuje wszystkie zanieczyszczenia z dokładnością do pojedynczych jonów, włącznie z BPA czy szkodliwymi dla zdrowia drobnoustrojami. Niestety usuwa również naturalnie występujące w niej minerały. Wiedząc, jak działa odwrócona osmoza, można wybrać system z wkładem rewitalizującym lub zamontować ultrafiltrację. To optymalne rozwiązanie dla osób, które chcą oczyszczać wodę, jednak zależy im na tym, aby pozostały w niej magnez, potas, wapń czy sód.
Ultrafiltrację rekomenduję do stosowania przy wodzie mało i średnio zanieczyszczonej. W większości przypadków takie rozwiązanie jest optymalne, aby doszlifować właściwości wody wodociągowej. Membrana ultrafiltracyjna usunie szkodliwe cząsteczki BPA z wody, a przy okazji poprawi jej parametry organoleptyczne.
Piotr Pisarski
W warunkach domowych doskonałym rozwiązaniem jest również adsorpcja BPA na węglu aktywnym. W praktyce oznacza to, że porowaty węgiel aktywny zatrzymuje na swojej powierzchni mikrocząsteczki zanieczyszczeń obecnych w wodzie. Adsorpcji nie należy mylić z absorpcją, czyli wchłanianiem zanieczyszczeń do środka struktury. Węgiel aktywny jest surowcem ekologicznym i ekonomicznym, dlatego stanowi jedną z najchętniej wybieranych metod uzdatniania wody.
Usuwanie bisfenolu A z wody – przegląd rozwiązań
Z BPA w wodzie doskonale radzą sobie filtry kuchenne wykorzystujące ultrafiltrację lub odwróconą osmozę, najlepiej w połączeniu z węglem aktywnym. Urządzenia tego typu to już od dawna świetna alternatywa wody sprzedawanej w plastikowych butelkach. Są bardziej ekologiczne, oszczędne i skuteczne. Na bieżąco dostarczają czystą i świeżą wodę pozbawioną zanieczyszczeń fizykochemicznych i mikrobiologicznych.
Filtry kuchenne
Z dostępnych na rynku filtrów kuchennych z ultrafiltracją często polecam serię Ecoperla Profine POU, w której zastosowano dodatkowy wkład węglowy. Olbrzymią zaletą tych urządzeń jest również świetna wydajność na poziomie nawet do 10 000 litrów wody.
Piotr Pisarski
Wśród systemów odwróconej osmozy na szczególną uwagę zasługuje Ecoperla Revo. Urządzenie zostało wyposażone w inteligentne systemy zapewniające bezpieczną i wygodną eksploatację, takie jak Aquastop, który informuje o wycieku wody i blokuje jej dopływ do filtra. W zestawie znajduje się także inteligentny kranik z wyświetlaczem. Kolor obwódki świadczy o zużyciu wkładów.
Sporą popularnością cieszy się również odwrócona osmoza Atlas Filtri OASIS Sanic, stworzona przy współpracy włoskiego producenta Atlas Filtri z liderem w produkcji powłok bakteriostatycznych – Microban®. W tym urządzeniu cała obudowa (również klosze i głowice), została pokryta warstwą działającą w oparciu o antybakteryjne właściwości jonów srebra. W efekcie, na powierzchni urządzenia nie dochodzi do rozwoju mikroorganizmów, które mogą powodować wtórne skażenie wody.
Stacja uzdatniania na cały dom
Filtry kuchenne, jak sama nazwa wskazuje, są przystosowane do montażu w zabudowie kuchennej i zapewniają świeżą wodę do celów spożywczych. Aby uzyskać czystą kranówkę w całym domu, warto również zamontować kolumny węglowe.
Wielorazowe butelki „BPA free”
Z kranówki uzdatnionej za pomocą filtra kuchennego warto korzystać również poza domem. Do jej przechowywania doskonale nadają się wielorazowe butelki z materiałów wolnych od BPA polskiej marki Ecoperla. W ten sposób łatwiej też wyrobić zdrowy nawyk picia wody i zadbać o prawidłowe nawodnienie w ciągu dnia, nie tylko latem, ale też w okresie jesienno-zimowym.
Bisfenol A – regulacje Europejskiej Agencji Chemikaliów
Działająca na rzecz bezpiecznego stosowania chemikaliów, Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) stworzyła tak zwaną listę kandydacką, która obejmuje związki wzbudzające szczególnie duże obawy w kontekście ich potencjalnej szkodliwości. Substancje chemiczne umieszczone na tej liście mogą zostać uznane za związki podlegające procedurze udzielania zezwoleń. Wśród nich znalazł się bisfenol A.
W 2010 r. opublikowano wyniki 4-letniej analizy dowodzącej, że 91% populacji Kanady ma w swoim organizmie śladowe ilości BPA. Rok później w Unii Europejskiej wprowadzono zakaz stosowania tego związku do produkcji butelek dla niemowląt i dzieci.
Producenci oraz importerzy wyrobów zawierających potencjalnie szkodliwe substancje chemiczne mają pewne zobowiązania prawne. W praktyce oznacza to, że każdy dostawca produktów, które zawierają związek chemiczny z listy kandydackiej w ilości powyżej 0,1% (stężenie wagowe) musi poinformować o tym fakcie konsumentów (na ich życzenie). Używanie bisfenolu A jest obecnie zakazane w Korei, Japonii, Kanadzie i w niektórych stanach USA.
Jak usunąć bisefnol A z wody – podsumowanie
Przez wiele lat bisfenol A istniał w powszechnej świadomości jako związek praktycznie nieszkodliwy. Badania, podjęte w kierunku oddziaływania BPA na ludzki i zwierzęcy organizm, potwierdziły jednak przypuszczenia naukowców na temat jego toksycznych właściwości. Mnóstwo kontrowersji budzi także bisfenol A w wodzie. Na szczęście istnieją skuteczne sposoby uzdatniania kranówki bazujące na węglu aktywnym i technikach membranowych. Jeśli chcesz się cieszyć czystą i zdrową wodą prosto z kranu, postaw na sprawdzone rozwiązania od renomowanych producentów.
