Mangan w wodzie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla ludzkiego zdrowia. Przekroczenia tego metalu zwiększają jednak prawdopodobieństwo rozwoju bakterii, które mogą być przyczyną różnych infekcji. Wysoki poziom manganu w wodzie powoduje też istotne problemy technologiczne.
Spis treści:
- Mangan w wodzie – normy
- Mangan w diecie człowieka
- Skąd bierze się mangan w wodzie?
- Czy mangan w wodzie jest szkodliwy?
- Dlaczego należy usuwać mangan z wody?
- Mangan w wodzie – podsumowanie
Mangan w wodzie – normy
Normy wody pitnej ujęte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi podają maksymalne dopuszczalne stężenie manganu w wodzie na poziomie 0,05 mg/l.
Przekroczenie tej wartości skutkuje zazwyczaj koniecznością podjęcia działań mających na celu redukcję stężenia manganu poprzez montaż odpowiednich systemów filtracyjnych. Ponieważ dobór optymalnej metody usuwania manganu z wody wymaga wiedzy i doświadczenia, warto w tej kwestii zasięgnąć opinii eksperta.
Mangan w diecie człowieka
Głównym źródłem manganu w diecie człowieka są owoce morza, orzechy, goździki, płatki owsiane, produkty pełnoziarniste, ryż, czerwone mięso, czarna i zielona herbata oraz tofu. Jest on również obecny w owocach (ananasy, morele) i warzywach (korzeń pietruszki, jarmuż, szpinak, kalafior, burak).
Dobowe spożycie manganu u dorosłego człowieka waha się od 2 do 10 mg.
Na nadmiar manganu w organizmie najbardziej narażone są osoby, które na co dzień pracują z substancjami bogatymi w ten pierwiastek. Toksyczne działanie manganu ujawnia się przede wszystkim w wyniku długiej i regularnej ekspozycji (wdychanie) na pył zawierający duże ilości manganu. W takich przypadkach obserwowano zaburzenia funkcji motorycznych, w tym objawy zbliżone do przebiegu choroby Parkinsona, a także osłabienie, spowolnioną i niewyraźną mowę oraz niekontrolowane ruchy kończyn. Wszystkie wymienione objawy ustają jednak po wyeliminowaniu źródła narażenia.
W związku z licznymi wątpliwościami w kwestii tego, czy mangan w wodzie jest szkodliwy, Światowa Organizacja Zdrowia wydała oświadczenie, że spożycie nawet do 8-9 mg tego pierwiastka na dobę nie ma negatywnego wpływu na stan zdrowia.
Skąd bierze się mangan w wodzie?
Związki manganu naturalnie występują w glebie, a także w wodach podziemnych, powierzchniowych i morskich. Podwyższone stężenie tego pierwiastka może również wynikać z zanieczyszczeń wywołanych działalnością człowieka, które przedostają się do wód wraz ze ściekami i spływami z zakładów przemysłowych. Jego stężenie we własnym ujęciu głębinowym można sprawdzić wykonując odpowiednie badania wody.
Czy mangan w wodzie jest szkodliwy?
Mangan obecny w kranówce nie wywołuje problemów ze zdrowiem, a spożywanie wody bogatej w mangan pokrywa zaledwie 20 proc. zalecanego dziennego spożycia tego pierwiastka. Z drugiej strony, jego wysokie stężenie może powodować problemy natury technologicznej.
W ujęciach podziemnych o pH wyższym niż 7 mangan występuje najczęściej w postaci dwuwartościowych kationów, które pozostają niewykrywalne organoleptycznie. Mangan w wodzie o wysokim potencjalne utleniającym wytrąca się w postaci osadów o ciemnej barwie i smolistej strukturze.
Zawsze podkreślam, że najlepiej walczyć z przyczyną problemu, a nie z jego skutkami. Zamiast ręcznie usuwać czarne osady z manganu i walczyć z awariami sprzętu AGD, trzeba zamontować odżelaziacz i odmanganiacz wody.
Piotr Pisarski
Dlaczego należy usuwać mangan z wody?
Przekroczenia manganu mają duży wpływ na właściwości wody. W niektórych przypadkach niekorzystne zmiany obserwuje się już przy stężeniu 0,02 mg Mn/l.
Nadmierne stężenie manganu zazwyczaj oznacza też żelazo w wodzie. Oba pierwiastki można na szczęście usuwać z wody jednocześnie. Odżelaziacze i odmanganiacze wody to bardzo szeroka kategoria urządzeń, które mocno się od siebie różnią. Na etapie poszukiwań konkretnego rozwiązania warto sprawdzić jak usunąć mangan z wody w zależności od jej składu fizykochemicznego czy rodzaju instalacji.
Usuwanie manganu z wody odbywa się tak samo jak w przypadku żelaza, poprzez odżelazianie i odmanganianie. Oba procesy przebiegają najczęściej równolegle.
Piotr Pisarki
Klasyczne odmanganiacze i odżelaziacze wody, takie jak Ecoperla Sanitower wymagają montażu ocynkowanego hydrofora i zewnętrznego aeratora. Z drugiej strony jest to rozwiązanie bardzo wydajne, które poradzi sobie z dużymi przekroczeniami i większym zapotrzebowaniem na uzdatnioną wodę.
Znacznie mniej miejsca zajmuje odżelaziacz i odmanganiacz wody z wbudowaną komorą sprężonego powietrza, który może współpracować z hydroforem membranowym. Warto jednak pamiętać, że takie rozwiązanie sprawdza się tylko w przypadku określonych parametrów wody.
Mangan w wodzie a jej parametry organoleptyczne
Woda o podwyższonym stężeniu manganu charakteryzuje się gorszym smakiem i zapachem, staje się mętna i ma podwyższoną barwę. Często nie nadaje się przez to do bezpośredniego spożycia. Mangan w wodzie zaburza również smak napojów oraz dań przygotowanych na bazie kranówki.
Mangan w wodzie a instalacje i urządzenia AGD
Mangan szybko wytrąca się z wody i osadza się w rurach i instalacjach w postaci ciemnego, prawie czarnego osadu. Ilość osadu często rośnie dodatkowo, gdy kranówka charakteryzuje się wysokim stopniem twardości odpowiadającym za kamień w wodzie. W efekcie zmniejsza się światło rur, co niekorzystnie wpływa na spadek wydajności przepływu, a także powoduje duże straty energii pomp tłoczących wodę. W konsekwencji może dochodzić do poważnych awarii. Ogromnym problemem jest również zamanganiona i zażelaziona woda w systemie nawadniania. Oba pierwiastki mogą bowiem powodować zapychanie emiterów kropelkowych, co jednak nie wyczerpuje wszystkich możliwych konsekwencji stosowania wody z przekroczeniami tych metali.
Osady po manganie występujące we wnętrzach rur są niekorzystne nie tylko z technicznego punktu widzenia. Stanowią również idealne środowisko do rozwoju drobnoustrojów. Bakterie w wodzie mogą natomiast spowodować skażenie mikrobiologiczne, co wyklucza użytkowanie kranówki zarówno do celów bytowych, jak i spożywczych.
Mangan pod wpływem kontaktu z tlenem wytrąca się z wody pod postacią czarnego, smolistego osadu. Na zdjęciu wyraźnie widać zarośnięty zawór kulowy o praktycznie zerowym prześwicie. W efekcie dochodzi do spadku wydajności instalacji, a parametry organoleptyczne wody ulegają znacznemu pogorszeniu.
Mangan w wodzie a gospodarstwo domowe
Nie ulega wątpliwości, że mangan w wodzie powoduje wiele problemów w funkcjonowaniu gospodarstwa domowego. Ciemne osady brudzą ubrania podczas prania w pralce, przez co tkaniny nie nadają się do dalszego użytkowania. Plamy z manganowego osady są bowiem niezwykle trudne do usunięcia, a ich wywabianie wymaga stosowania drogich i zazwyczaj nie ekologicznych detergentów. Co więcej, osady po manganie narastają nie tylko w widocznych miejscach, ale również wewnątrz urządzeń AGD, przyczyniając się po pewnym czasie do ich awarii.
Mangan w wodzie – podsumowanie
Choć mangan w wodzie w stężeniu przekraczającym dopuszczalną normę nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla ludzkiego zdrowia, nadaje wodzie mętność i nieprzyjemny smak. Zmienia również jej barwę powodując, że przestaje być zdatna do celów spożywczych. Dowodem na obecność manganu w kranówce mogą być też plamy na ubraniach widoczne po praniu, zacieki na armaturze, a także smolisty osad w urządzeniach podłączonych do instalacji oraz korozja w rurociągach. Mangan bywa też przyczyną rozwoju bakterii manganowych prowadzących do powstawania biofilmu. Jeśli analiza wody wykaże przekroczenia tego metalu, warto sięgnąć po sprawdzone rozwiązania i zamontować odpowiednio dobrany odżelaziacz i odmanganiacz wody, który wyeliminuje problem szybko i skutecznie.
