Woda w placówkach medycznych jest wykorzystywana m.in. do dializy, sterylizacji, w laboratorium oraz do celów technologicznych i bytowo-spożywczych. Uzdatnianie wody dla szpitali obejmuje zatem przede wszystkim dezynfekcję, ale także kondycjonowanie, demineralizację, zmiękczanie wody, a także redukcję żelaza i manganu.
Spis treści:
- Woda w szpitalu – co warto wiedzieć?
- Metody uzdatniania wody dla szpitali
- Jak uzdatniać wodę dla szpitali?
- Uzdatnianie wody dla szpitali – podsumowanie
Woda w szpitalu – co warto wiedzieć?
Uzdatnianie wody w obiektach medycznych (tj. szpitale, przychodnie, zakłady opiekuńczo-lecznicze, ośrodki rehabilitacyjne, hospicja, uzdrowiska, sanatoria itp.) to bardzo istotny element wysokiej jakości opieki medycznej. Ze względu na specyfikę takich placówek, procesy filtracji wody muszą spełniać rygorystyczne standardy higieny oraz bezpieczeństwa. W kontekście realizacji szeregu procedur, uzdatnianie wody dla szpitali to jeden z priorytetów w zakresie zarządzania całą infrastrukturą medyczną placówki.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2019 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, woda w szpitalach powinna spełniać dużo wyższe rygory jakościowe niż woda standardowo dostarczana przez przedsiębiorstwa wodociągowe.
W kontekście wody w szpitalu, lista potrzeb nie kończy się zatem tylko na zapewnieniu zapasu wody pitnej. Placówki medyczne łączą bowiem w sobie typowe rozwiązania techniczne, tj. instalacje grzewcze i chłodnicze oraz specjalistyczne pomieszczenia typu: sale operacyjne, pokoje dla pacjentów o obniżonej odporności immunologicznej, stacje dializ, czy sterylizatornie. Ważną kwestią jest także zaopatrzenie budynku w wodę do celów gaśniczych. Poza ochroną przeciwpożarową samego obiektu należy mieć także na uwadze lądowiska śmigłowców ratunkowych i zapewnienie odpowiedniej ilości wody na potrzeby instalacji przeciwpożarowej zasilającej okoliczne hydranty. Niezwykle ważnym elementem tego i tak już złożonego systemu jest także zagwarantowanie bezpiecznego odprowadzenia i neutralizacji ścieków zakaźnych, również tych covidowych.
Woda o odpowiednich parametrach w szpitalu jest tym samym niezbędna do obsługi takich procesów jak:
- Zapewnienie wody do kotłów parowych, kotłowni i pralni
- Zapewnienie wody pitnej podczas przygotowywania posiłków
- Zapewnienie wody do czynności sanitarno-bytowych, tj. mycie pacjentów
- Sterylizacja narzędzi chirurgicznych i medycznych
- Uzdatnianie wody do dializ
- Utrzymanie czystości sprzętu medycznego, tj. aparaty RTG, tomografy, urządzenia USG
- Zapewnienie wody dla laboratorium
Dobór systemu uzdatniania wody dla szpitali
W celu osiągnięcia wymaganej jakości wody w szpitalach stosuje się szereg różnych technologii filtracji. W zależności od potrzeb danej placówki medycznej, systemy uzdatniania wody mogą być centralne lub punktowe. Te pierwsze zapewniają stabilność i ciągłość dostaw wody w całym obiekcie, natomiast te drugie pozwalają na precyzyjne dostosowanie parametrów wody do wymagań poszczególnych procesów.
System uzdatniania wody dobiera się zawsze na podstawie badania wody, zarówno w zakresie parametrów fizykochemicznych, jak i czystości mikrobiologicznej oraz indywidualnych wymagań danej placówki, czy też przeznaczenia wody.
Nie ma natomiast jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie jak uzdatniać wodę dla szpitali. Na etapie projektowania instalacji warto zatem poprosić o pomoc specjalistę.
Parametry wody używanej w szpitalach powinny być dostosowane do rygorystycznych wymogów i standardów sanitarnych, dlatego filtracja często wygląda w tym przypadku jak uzdatnianie wody dla laboratorium.
Metody uzdatniania wody dla szpitali
Uzdatnianie wody dla szpitali zapewnia nie tylko bezpieczną wodę spełniającą normy higienicznie, ale także niższe koszty eksploatacji instalacji wykorzystujących to medium.
Typowe metody uzdatniania wody dla szpitali to:
- Filtracja mechaniczna (usuwanie zanieczyszczeń stałych)
- Dezynfekcja wody dwutlenkiem chloru (usuwanie biofilmu, profilaktyka i zwalczanie bakterii Legionella oraz innych patogenów)
- Zmiękczanie wody (redukcja twardości wody, wydłużenie żywotności urządzeń oraz instalacji)
- Demineralizacja wody (usuwanie soli mineralnych, uzyskiwanie wody ultra czystej)
- Kondycjonowanie wody za pomocą preparatów chemicznych(ochrona instalacji przed osadami, korozją i zarastaniem, ekonomiczny transfer ciepła)
- Usuwanie żelaza i manganu (redukcja osadów w instalacjach, likwidacja mętności wody)
- Uzdatnianie wody do produkcji pary (w systemach grzewczych)
Jak uzdatniać wodę dla szpitali?
W przypadku wody kotłowej przeznaczonej na cele grzewcze bardzo istotna jest eliminacja zanieczyszczeń stałych, a także proces kondycjonowania. Jeśli dodatkowo stopień twardości wody stosowanej w szpitalu jest wysoki, jego redukcja powinna być jednym z podstawowych procesów uzdatniania wody. Aby zachować maksymalną wydajność instalacji i zabezpieczyć urządzenia przed zagrożeniami typu kamień w wodzie, często stosuje się zmiękczanie wody na drodze wymiany jonowej. Przemysłowe zmiękczacze wody przygotowują wodę do szpitalnych pralni, kuchni, a także do instalacji grzewczych i klimatyzacji.
Niezależnie od producenta, przemysłowe zmiękczacze wody mają kilka wspólnych cech związanych z budową. Główną część stanowi zawsze butla ciśnieniowa wypełniona złożem zmiękczającym wodę, ale szczególną uwagę warto zwrócić na głowicę sterującą. To właśnie ona odpowiada za pracę całego urządzenia. Tym bardziej zachęcam do tego, aby wybierać zmiękczacze wody wyposażone w głowicę naprawdę dobrej jakości, np. marki Clack.
Piotr Pisarski
Uzdatnianie wody do sterylizatorni w szpitalach
Obowiązujące w Polsce przepisy nakładają na szpitale oraz inne placówki medyczne obowiązek zorganizowania pomieszczenia i technologii umożliwiającej dezynfekcję i sterylizację narzędzi chirurgicznych, bielizny operacyjnej oraz wszelkiego rodzaju materiałów opatrunkowych. W tym celu konieczne jest wyodrębnienie centralnej sterylizatorni z podziałem pomieszczenia na strefy wyrobów skażonych, czystych i jałowych oraz przejścia zabezpieczone śluzą. Aby możliwe było wykorzystanie wody w sterylizatorni, musi być ona klinicznie czysta i nie może zawierać żadnych minerałów, a to z kolei wymaga przeprowadzenia demineralizacji.
Demineralizacja wody w przemyśle jest procesem, podczas którego dochodzi do usunięcia wszelkich soli mineralnych, w wyniku czego powstaje woda o bardzo wysokim stopniu czystości. Najbardziej charakterystyczną cechą wody demineralizowanej jest niska przewodność elektryczna na poziomie 0 µS. Proces demineralizacji jest możliwy poprzez zastosowanie odwróconej osmozy lub wymiany jonowej. W szpitalach najlepiej sprawdza się do tego celu przemysłowa odwrócona osmoza.
Dezynfekcja wody w szpitalach
Dezynfekcję wody w szpitalu można przeprowadzać na kilka różnych sposobów. Stosunkowo dobrze sprawdzają się generatory dwutlenku chloru.
Jednym z najważniejszych etapów uzdatniania wody w szpitalach jest dezynfekcja ciepłej wody, która ma za zadanie wyeliminować patogeny, w tym groźne bakterie Legionella.
Coraz częściej jako dodatkowe źródło ochrony montuje się również przemysłowe lampy bakteriobójcze. Promieniowanie ultrafioletowe zapewnia wysoką skuteczność w redukcji wszelkiego rodzaju mikroorganizmów bez zmiany składu i właściwości organoleptycznych wody. W wyniku stosowania lamp UV nie powstają produkty uboczne dezynfekcji, ponieważ intensywność promieniowania wymagana dla dezynfekcji jest mniejsza niż intensywność niezbędna do przebiegu reakcji fotochemicznych. Równie ważną zaletą takiego rozwiązania jest niemal całkowita bezobsługowość oraz niewielkie wymagania w kwestii instalacji (wystarczy bowiem dostęp do prądu).
Uzdatnianie wody do dializ
Woda stosowana do zabiegów dializy jest poddawana wielu procesom uzdatniania, aby w efekcie spełniała bardzo surowe normy jakości.
Czystość mikrobiologiczną i skład fizykochemiczny wody do dializ określają trzy dokumenty: Standardy Association for the Advancement of Medical Instrumentation (AAMI), Farmakopea Europejska i Farmakopea Polska oraz norma ISO 13959 „Water for haemodialysis and related therapies”.
Nawet najmniejsza ilość zanieczyszczeń (szczególnie mikrobiologicznych) w wodzie może być niebezpieczna dla dializowanych pacjentów, dlatego system uzdatniania wody do dializ powinien usuwać wszystkie niepożądane substancje z dokładnością do akceptowalnego poziomu. Typowe elementy takiej instalacji to zazwyczaj filtr węglowy, zmiękczacz wody, mechaniczne filtry narurowe oraz system odwróconej osmozy. W zależności od budowy układu lub indywidualnych wymagań placówki opcjonalnie można również zastosować kolumny filtracyjne oraz przemysłowe odżelaziacze wody i lampy UV.
Uzdatnianie wody dla szpitali – podsumowanie
Uzdatnianie wody w szpitalach to skomplikowany proces, który wymaga precyzyjnego planowania, odpowiednich technologii i stałego monitoringu. Z drugiej strony, dzięki zastosowaniu odpowiednio dobranych metod filtracji można zapewnić wysoką jakość wody, co przekłada się na bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego. Ponieważ wybór optymalnej technologii nie zawsze wydaje się oczywisty, warto powierzyć to zadanie specjaliście z branży.
