Profesjonalne uzdatnianie wody dla szklarni warunkuje zdrowy wzrost roślin i wysoką wydajność upraw. W zależności od jakości tego surowca najczęściej stosuje się odżelazianie i zmiękczanie wody, a także jej kondycjonowanie i odsalanie.
Spis treści:
- Dlaczego należy uzdatniać wodę dla szklarni?
- Jakie zanieczyszczenia wody stanowią problem?
- Jak uzdatniać wodę dla szklarni?
- Czy w szklarni można stosować deszczówkę?
- Uzdatnianie wody dla szklarni – podsumowanie
Dlaczego należy uzdatniać wodę dla szklarni?
Woda ma ogromny wpływ na szybkość i jakość rozwoju hodowanych roślin, a jednocześnie jest niezbędna w wielu procesach wspomagających rutynowe funkcjonowanie szklarni (np. regulacja temperatury). Niezależnie od tego, czy mówimy o małej szklarni prowadzonej hobbystycznie, czy o profesjonalnych szklarniach przemysłowych, mogą wystąpić problemy z jakością wody, takie jak wysoki stopień twardości, żelazo i mangan w wodzie, niewłaściwe pH, czy zbyt duże zasolenie.
Nie warto w tym przypadku ulegać złudzeniom. Również woda wyglądająca na czystą, w rzeczywistości może zawierać zanieczyszczenia, które szkodzą roślinom i spowalniają tempo ich wzrostu. W celu wyeliminowania tych zagrożeń konieczne jest zazwyczaj wieloetapowe uzdatnianie wody dla szklarni, przy czym dobór optymalnych technologii warto powierzyć ekspertom.
Woda używana do nawadniania szklarni może pochodzić z różnych źródeł, takich jak ujęcia powierzchniowe, gruntowe, deszczowe czy po prostu lokalny wodociąg. Każde z nich może zawierać różne zanieczyszczenia, które negatywnie wpływają na rośliny oraz systemy nawadniające. Potencjalne zagrożenia łatwo na szczęście zweryfikować wykonując profesjonalne badania wody w laboratorium.
Odpowiednio uzdatniona woda nie tylko wspiera zdrowy rozwój roślin i minimalizuje ryzyko chorób, lecz także pozwala uniknąć wielu problemów technicznych związanych z funkcjonowaniem całej jednostki. Właściwe zarządzanie jakością wody jest szczególnie ważne w systemach hydroponicznych, fertygacji i w nawadnianiu kropelkowym.
Jakie zanieczyszczenia wody stanowią problem?
Odpowiednie parametry wody wykorzystywanej w szklarniach przemysłowych mają ogromne znaczenie zarówno w kontekście zdrowia roślin, jak i w kwestiach technicznych. Największą trudność w uprawach szklarniowych sprawiają wody gruntowe stale wystawiane na działanie powietrza i gleby. W ten sposób może się do nich dostawać materia organiczna, sole mineralne oraz patogeny. Należy jednocześnie pamiętać, że jakość wód z rzek i strumieni podlega ciągłym zmianom w wyniku działalności człowieka i zjawisk naturalnych zachodzących w pobliżu zbiorników wodnych.
Nie mniejsze problemy dotyczą również wody głębinowej. W studniach starszego typu, źle zakonserwowanych lub płytkich, mogą pojawić się szkodliwe dla roślin nicienie lub chemikalia w postaci pestycydów i nawozów sztucznych, a także żelazo i mangan. W przypadku upraw hydroponicznych problemem często okazuje się wysokie stężenie minerałów w wodzie, głównie sodu.
Woda wodociągowa, choć spełnia normy wody pitnej, nie zawsze jest najkorzystniejszym wyborem dla roślin. Problemem często okazuje się bowiem chlor i jego pochodne w postaci chloramin, będące pozostałością po procesach dezynfekcji.
Olbrzymie zagrożenie, niezależnie od źródła wody, stanowią również zanieczyszczenia mechaniczne oraz wysoki stopień twardości wody.
Zanieczyszczenia mechaniczne
Stosowana w szklarniach przemysłowych woda powinna być przede wszystkim klarowna. W tym kontekście Zanieczyszczenia mechaniczne (piasek, żwir, osady sedymentacyjne, cząstki korozji) mogą zatykać wąskie odcinki instalacji, powodując niedrożności całego systemu. Woda bez zanieczyszczeń mechanicznych stanowi także odpowiednią bazę do rozrabiania nawozów i odżywek dla roślin.
Chcąc znaleźć odpowiedź na pytanie jak usunąć mętność wody, zalecam przeanalizować takie kwestie jak miejsce ujęcia wody, jej parametry fizykochemiczne i mikrobiologiczne, a nawet stan techniczny instalacji.
Piotr Pisarski
Wysoki stopień twardości wody
Twarda woda, charakteryzująca się wysokim stężeniem związków mineralnych, jest niepożądana w szklarni z wielu powodów.
Nadmiar wapnia może ograniczać przyswajanie potasu i fosforu, które są kluczowe dla wzrostu roślin. Jednocześnie, ryzyko wytrącania się nawozów, np. siarczanu wapnia (gipsu) lub fosforanu wapnia obniża efektywność nawożenia. W obecności twardej wody zachodzi też konieczność stosowania dodatkowych preparatów, np. kwasu azotowego lub fosforowego, które mają na celu zrównoważyć skład nawozów.
Odczyn pH twardej wody wynosi zazwyczaj ponad 7, co prowadzi do alkalizacji podłoża i ograniczenia dostępności niektórych mikroelementów (żelazo, cynk, miedź), a w efekcie może powodować niedobory tych składników i zahamowanie wzrostu roślin. Aby zrekompensować nadmiar niektórych pierwiastków i niedobór innych, zachodzi konieczność optymalizacji programów nawożenia, co jest zarówno problematyczne, jak i kosztowne.
Konsekwencją stosowania twardej wody jest również gromadzenie się wapiennego osadu w systemach nawadniających, co może powodować zapychanie przewodów, dyszy i kroplowników. Z biegiem czasu spada przepływ wody, a w skrajnych przypadkach osad może powodować trudne do usunięcia awarie.
Konieczność częstego czyszczenia i konserwacji instalacji zwiększa natomiast koszty jest eksploatacji. Warto jednocześnie pamiętać, że osady wapienne (podobnie jak żelazo w wodzie) wchodzą w skład biofilmu, który tworzy idealne środowisko do rozwoju szkodliwych mikroorganizmów.
Żelazo i mangan
Żelazo i mangan w wodzie dotyczą zazwyczaj ujęć głębinowych. Chociaż oba te pierwiastki są niezbędne dla prawidłowego wzrostu roślin, ich nadmiar może powodować poważne problemy zarówno zarówno natury biologicznej, jak i technicznej.
Żelazo i mangan występują w wodzie w postaci jonów, ale w kontakcie z tlenem wchodzą na wyższy stopień utlenienia, tworząc nierozpuszczalne osady, które gromadzą się w rurach, filtrach i dyszach nawadniających, prowadząc do ich zatykania i tworząc doskonałe środowisko do rozwoju mikroorganizmów. Utlenianie żelaza powoduje także obniżenie pH, co może prowadzić do zakwaszenia podłoża i zmiany dostępności składników pokarmowych.
Nadmiar żelaza bywa też jedną z przyczyn chlorozy (żółknięcia liści), która rozwija się w wyniku zaburzenia pobierania fosforu i cynku. Wysokie stężenie manganu ogranicza z kolei przyswajanie magnezu i wapnia, co powoduje deformację roślin i hamuje ich wzrost. Jeśli żelazo osadza się na powierzchni liści i owoców, powoduje plamy i obniża wartość handlową zebranych plonów.
Zanieczyszczenia mikrobiologiczne
Szczególnym rodzajem problemu związanego z jakością wody użytkowanej w szklarni są różne mikroorganizmy, w tym bakterie, grzyby, wirusy i glony. Obecność tych patogenów w wodzie do nawadniania może spowodować konieczność stosowania środków ochrony roślin (większe koszty produkcji), a także obniżenie jakości i wartości handlowej plonów.
Jak uzdatniać wodę dla szklarni?
Właściwie dobrany i zaprojektowany do potrzeb system uzdatniania wody wspomaga funkcjonowanie każdej szklarni.
Stacje uzdatniania wody do szklarni należy dobierać nie tylko pod kątem zapewnienia właściwych warunków hodowli dla upraw, ale też ze względu na rodzaj systemów nawadniania, utrzymania temperatury czy nawilżania powietrza.
Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty działalności danego obiektu, uzdatnianie wody dla szklarni jest zazwyczaj procesem złożonym, ale może też obejmować jedynie odfiltrowanie zanieczyszczeń mechanicznych.
W dużych szklarniach zanieczyszczenia stałe usuwa się wykorzystując przemysłowe filtry mechaniczne, natomiast do redukcji żelaza i manganu konieczne są przemysłowe odżelaziacze wody i odmanganiacze wody. W obiektach, w których problem stanowi wysokie stężenie jonów wapnia i magnezu stosuje się przemysłowe zmiękczacze wody działające w oparciu o specjalistyczne złoża jonowymienne.
Wśród polecanych rozwiązań mocno wyróżnia się przemysłowa odwrócona osmoza, która usuwa zanieczyszczenia z dokładnością do pojedynczych jonów. Oczyszczana w ten sposób woda może być również wykorzystywana na potrzeby zasilania kotłów grzewczych wytwarzających parę wodną.
Do ochrony przed mikroorganizmami w szklarniach najlepiej sprawdzają się fizyczne metody dezynfekcji wody, w tym przemysłowe lampy bakteriobójcze. Promieniowanie ultrafioletowe niszczy DNA patogenów uniemożliwiając ich dalsze namnażanie, a jednocześnie zmieni zmienia fizykochemicznych parametrów wody, co jest olbrzymią zaletą tego rozwiązania w porównaniu do dezynfekcji chemicznej.
Woda stosowana w szklarniach powinna się również charakteryzować odpowiednim odczynem pH. Wartość tego parametru jest ważna w kontekście prawidłowego wzrostu roślin. Chemiczna korekta wody może w tym przypadku polegać na dozowaniu odpowiednich nawozów, ale nie jest to jedyne rozwiązanie. Właściwie przeprowadzone kondycjonowanie wody pozwala również zapobiegać wżerowej korozji instalacji (eliminacja rozpuszczonego tlenu) oraz wiąże twardość resztkową wody.
Czy w szklarni można stosować deszczówkę?
W kontekście nawadniania upraw szklarniowych doskonałym rozwiązaniem wydaje się deszczówka. Woda opadowa jest darmowa, względnie łatwo dostępna i miękka. Nie oznacza to jednak, że nie wymaga uzdatniania. Spływając po dachach i rynnach, woda deszczowa zbiera kurz, materię organiczną i liczne zanieczyszczenia stałe. Jeśli deszcze są kwaśne (szczególnie na obszarach przemysłowych), woda opadowa charakteryzuje się niskim pH, a nawet zawartością ołowiu, które są szkodliwe dla roślin. Wiedząc jednak jak oczyścić wodę deszczową, nic nie stoi na przeszkodzie, aby traktować ją jako alternatywne źródło tego cennego surowca.
Uzdatnianie wody dla szklarni – podsumowanie
Woda jest jednym z kluczowych czynników wpływających na jakość i wydajność upraw szklarniowych. Regularna kontrola parametrów wody oraz montaż systemu uzdatniania wody ułatwiają optymalizację kosztów i pozwalają zwiększyć efektywność produkcji zarówno w prywatnych, jak i przemysłowych szklarniach.
